Các Dạng Bài Thường Gặp
Nghị luận văn xuôi rất đa dạng, có thể yêu cầu bạn phân tích tổng thể tác phẩm hoặc chỉ tập trung vào một khía cạnh cụ thể.
1. Nghị Luận Về Giá Trị Nội Dung
Đây là dạng bài tập trung vào các giá trị tư tưởng mà tác phẩm truyền tải, chủ yếu là giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo.
Giá trị hiện thực: Phân tích mức độ chân thực, sâu sắc khi tác phẩm phản ánh cuộc sống xã hội.
Giá trị nhân đạo: Khám phá tình yêu thương con người qua các biểu hiện như: trân trọng vẻ đẹp tâm hồn, cảm thông với số phận bất hạnh, lên án các thế lực tàn bạo.
Ví dụ:
Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ" (Tô Hoài).
Bức tranh ngày đói và ý nghĩa tố cáo trong "Vợ nhặt" (Kim Lân).
2. Nghị Luận Về Giá Trị Nghệ Thuật
Dạng bài này yêu cầu bạn đi sâu vào các yếu tố làm nên thành công nghệ thuật của tác phẩm.
Các khía cạnh cần phân tích: Tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật xây dựng nhân vật, cách sử dụng ngôn ngữ, điểm nhìn trần thuật, các chi tiết nghệ thuật đắt giá.
Ví dụ:
Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện trong "Chiếc thuyền ngoài xa" (Nguyễn Minh Châu).
Nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn "Vi hành" (Nguyễn Ái Quốc).
3. Nghị Luận Về Một Nhân Vật Văn Học
Đây là dạng bài phổ biến nhất, xoay quanh việc phân tích phẩm chất, tính cách, số phận của một nhân vật để làm nổi bật tư tưởng của tác phẩm.
Trọng tâm: Làm rõ vẻ đẹp, tính cách, diễn biến tâm lý và vai trò của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.
Ví dụ:
Phân tích hình tượng nhân vật Mị trong "Vợ chồng A Phủ".
Vẻ đẹp của nhân vật người "vợ nhặt" trong truyện ngắn cùng tên của Kim Lân.
4. Nghị Luận So Sánh Văn Học
Dạng bài này yêu cầu bạn so sánh hai tác phẩm, hai nhân vật, hoặc hai đoạn trích để tìm ra điểm tương đồng và khác biệt, từ đó làm nổi bật phong cách nghệ thuật của mỗi tác giả.
Cách làm: Xác định các tiêu chí so sánh hợp lý (về nội dung, nghệ thuật, hình tượng...) rồi lần lượt phân tích để chỉ ra nét chung và nét riêng.
Ví dụ:
So sánh vẻ đẹp của hai dòng sông qua "Người lái đò Sông Đà" và "Ai đã đặt tên cho dòng sông?".
So sánh hình tượng người phụ nữ trong "Vợ nhặt" và "Vợ chồng A Phủ".
Cách Lập Dàn Ý Chi Tiết
Một dàn ý rõ ràng là chìa khóa cho một bài văn mạch lạc. Hãy luôn đảm bảo bố cục 3 phần:
1. Mở bài:
Giới thiệu ngắn gọn về tác giả và tác phẩm.
Dẫn dắt và nêu trực tiếp vấn đề cần nghị luận mà đề bài yêu cầu.
2. Thân bài:
Chia thành nhiều luận điểm rõ ràng. Mỗi luận điểm tương ứng với một đoạn văn.
Triển khai luận điểm:
Lí lẽ: Dùng các câu văn phân tích, bình luận để làm rõ luận điểm.
Dẫn chứng: Trích dẫn các chi tiết, câu văn tiêu biểu từ tác phẩm để chứng minh cho lí lẽ. Dẫn chứng phải chính xác và phục vụ cho luận điểm.
Sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận như phân tích, chứng minh, so sánh, bình luận.
3. Kết bài:
Khẳng định lại vấn đề đã nghị luận.
Đánh giá khái quát về giá trị của tác phẩm, vị trí của tác giả trong nền văn học.
Nêu cảm nhận hoặc liên hệ của bản thân.
Những Lưu Ý "Vàng" Để Tránh Mất Điểm
Tránh sa đà vào kể chuyện: Lỗi sai phổ biến nhất là kể lại tác phẩm thay vì phân tích. Hãy nhớ, bạn đang viết bài nghị luận, không phải bài tóm tắt. Mọi chi tiết được nhắc đến đều phải đi kèm với sự phân tích và bình luận để làm sáng tỏ luận điểm.
Nắm chắc chi tiết "đắt giá": Để bài viết sâu sắc, bạn phải thuộc và hiểu ý nghĩa của những chi tiết nghệ thuật quan trọng, những câu văn miêu tả tâm lý nhân vật đặc sắc. Đây chính là "vũ khí" giúp bài văn của bạn thuyết phục hơn.
Đặt đoạn trích trong chỉnh thể tác phẩm: Nếu đề bài yêu cầu phân tích một đoạn trích, bạn không thể chỉ phân tích riêng nó. Hãy luôn xem xét vị trí, vai trò của đoạn trích đó trong toàn bộ tác phẩm để có những đánh giá xác đáng nhất.
Kết hợp các phương thức biểu đạt: Đừng chỉ phân tích khô khan. Hãy khéo léo kết hợp các yếu tố tự sự (thuật lại ngắn gọn tình huống), miêu tả (tái hiện hình ảnh, không khí) để bài văn sinh động và hấp dẫn hơn.
