Trong một cộng đồng xã hội, nơi con người cùng sinh sống và phát triển, sự va chạm giữa các lợi ích, nhận thức và hoàn cảnh khác nhau đã khai sinh ra một cuộc đấu tranh vĩnh hằng: cuộc đấu tranh giữa cái Thiện và cái Ác, giữa người tốt và kẻ xấu. Câu chuyện cổ tích Tấm Cám, dù đã trải qua bao thăng trầm của thời gian, vẫn là một trong những ngụ ngôn sâu sắc và sống động nhất về cuộc chiến này. Vượt qua bối cảnh xã hội xưa, câu chuyện đã gửi gắm một thông điệp mang giá trị giáo dục muôn đời: cuộc đấu tranh giữa thiện và ác luôn có một kết cục tất yếu, nơi lòng lương thiện sẽ được đền đáp và cái ác phải trả giá.
Cuộc Đấu Tranh Thiện-Ác Trong Xã Hội Xưa Qua Lăng Kính "Tấm Cám"
Xã hội phong kiến xưa là một sân khấu mà ở đó, ranh giới giữa người tốt và kẻ xấu thường được khắc họa một cách rõ nét.
1. Hiện Thân Của Cái Thiện và Cái Ác
Nạn nhân của cái ác thường là những thân phận yếu thế, "thấp cổ bé họng": những đứa trẻ mồ côi, những người hiền lành, chân chất. Tấm chính là hiện thân tiêu biểu cho số phận đó. Mồ côi mẹ từ nhỏ, sống trong sự ghẻ lạnh của dì ghẻ và sự đố kỵ của người em cùng cha khác mẹ, Tấm hội tụ đủ mọi đức tính của cái Thiện: chăm chỉ, nhẫn nhịn, thật thà và có một trái tim nhân hậu.
Ngược lại, mẹ con Cám là hiện thân điển hình cho cái Ác. Cái ác của họ bắt nguồn từ lòng tham, sự đố kỵ và một tâm địa độc ác tàn nhẫn. Họ không từ bất kỳ thủ đoạn nào để chiếm đoạt, chà đạp và hủy hoại sự sống của Tấm.
2. Sự Tàn Nhẫn Của Cái Ác và Hành Trình Vùng Lên Của Cái Thiện
Cái ác trong truyện Tấm Cám không chỉ dừng lại ở việc bắt nạt, mà là một chuỗi hành động có chủ đích nhằm tiêu diệt cái Thiện đến cùng. Mẹ con Cám đã giết Tấm không chỉ một, mà đến bốn lần: lừa Tấm trèo cây cau rồi chặt cây, giết chim vàng anh, chặt cây xoan đào, đốt khung cửi. Tại sao họ lại tàn nhẫn đến vậy? Bởi vì họ không chỉ muốn cướp đi hạnh phúc của Tấm, mà còn muốn xóa sổ hoàn toàn sự tồn tại của cô, để độc chiếm vị trí hoàng hậu và cuộc sống giàu sang.
Ban đầu, cái Thiện của Tấm còn yếu ớt và thụ động. Khi bị cướp giỏ cá, Tấm chỉ biết ngồi khóc và trông chờ vào sự giúp đỡ của Bụt. Bụt ở đây chính là hiện thân cho công lý, cho niềm tin của dân gian rằng ở hiền sẽ gặp lành, người tốt sẽ luôn có quý nhân phù trợ.
Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó. Điểm đặc sắc nhất chính là hành trình chuyển mình của Tấm. Sau mỗi lần bị hãm hại, Tấm không biến mất. Cô hóa thân thành chim vàng anh để cảnh tỉnh nhà vua, thành cây xoan đào để che mát, thành quả thị thơm để ở bên bà lão bán nước, và cuối cùng là vào khung cửi để cất lên tiếng nói đòi lại công bằng. Mỗi lần hóa thân là một lần cái Thiện trở nên mạnh mẽ và quyết liệt hơn. Tấm đã chuyển từ thế bị động, trông chờ vào Bụt, sang thế chủ động, tự mình đấu tranh giành lại hạnh phúc. Sự trở về của Tấm trong hình hài con người và sự trừng phạt cuối cùng dành cho mẹ con Cám (dội nước sôi, làm mắm) chính là đỉnh điểm của cuộc đấu tranh, thể hiện quan niệm dân gian rằng cái Ác phải bị tiêu diệt tận gốc rễ.
Cuộc Đấu Tranh Thiện-Ác Trong Xã Hội Ngày Nay
Bước sang xã hội hiện đại, cuộc đấu tranh giữa thiện và ác vẫn luôn song hành, nhưng hình thái của chúng đã thay đổi.
1. Sự Biến Tướng Của Cái Ác
Cái ác ngày nay không còn lộ liễu, trắng trợn như việc mẹ con Cám cướp giỏ cá. Nó trở nên tinh vi, thâm hiểm và ẩn nấp dưới nhiều vỏ bọc phức tạp hơn:
- Đó là những lời lẽ miệt thị, bạo lực mạng được che giấu sau màn hình máy tính.
- Đó là những chiêu trò lừa đảo tài chính, những dự án "ma" được khoác lên mình lớp vỏ hào nhoáng.
- Đó là sự vô cảm, thờ ơ trước nỗi đau của người khác, là sự bất công trong môi trường công sở.
Cái ác hiện đại không chỉ gây tổn thương về thể xác, mà còn gặm nhấm tinh thần, niềm tin và phá hủy cuộc sống của con người một cách âm thầm.
2. Sức Mạnh Mới Của Cái Thiện
Đối mặt với một cái ác tinh vi hơn, cái Thiện trong xã hội ngày nay cũng không thể mãi ngây thơ, thụ động như Tấm thuở ban đầu. Người tốt cần phải trang bị cho mình những sức mạnh mới:
- Trí tuệ và Vị thế: Cái thiện phải được bảo vệ bằng tri thức, bằng sự hiểu biết pháp luật và bằng việc xây dựng một vị trí vững chắc trong xã hội. Lòng tốt cần đi đôi với năng lực.
- Bản lĩnh và Lập trường: Cần có sự dũng cảm để đứng lên vạch trần cái xấu, có lập trường vững vàng để không bị lung lay trước những cám dỗ vật chất hay áp lực từ đám đông.
- Sự Đoàn kết: "Bụt" của xã hội hiện đại chính là sức mạnh của cộng đồng, là sự đoàn kết của những con người tử tế. Đó là tiếng nói của công luận, sự vào cuộc của pháp luật và lòng trắc ẩn kết nối con người lại với nhau để bảo vệ những người yếu thế.
Kết Luận
Dù là xã hội xưa hay nay, hình thái của thiện và ác có thể thay đổi, nhưng bản chất của cuộc đấu tranh vẫn không hề khác biệt. Câu chuyện Tấm Cám đã dạy cho chúng ta một bài học vượt thời gian: cái Ác, dù có lộng hành và nhiều thủ đoạn đến đâu, cuối cùng cũng sẽ phải đền tội. Cái Thiện, dù có phải trải qua bao gian truân, thử thách, cuối cùng cũng sẽ chiến thắng.
Quy luật "Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo" không chỉ là một niềm tin tâm linh, mà còn là một quy luật nhân quả sâu sắc. Câu chuyện nhắc nhở chúng ta rằng, để lòng tốt thực sự tỏa sáng, nó không chỉ cần sự trong sáng, mà còn cần cả sự kiên cường, trí tuệ và lòng dũng cảm để đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu.
