Hầu hết chúng ta đều biết rằng uống một tách cà phê đậm đặc trước khi đi ngủ là công thức cho một đêm trằn trọc. Nhưng một nghiên cứu đột phá đã chỉ ra rằng tác động của caffeine còn đi xa hơn thế: nó có khả năng đánh lừa và "chỉnh lùi" đồng hồ sinh học bên trong cơ thể chúng ta gần một giờ đồng hồ.
Không Chỉ Là Sự Tỉnh Táo: Caffeine Đã Đánh Lừa Bộ Não Như Thế Nào?
Tác dụng kích thích của caffeine là không thể bàn cãi, nhưng cơ chế thực sự lại tinh vi hơn nhiều. Một nhóm nghiên cứu từ Phòng thí nghiệm Sinh học Phân tử MRC và Đại học Colorado đã phát hiện ra rằng caffeine can thiệp trực tiếp vào nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể bằng cách trì hoãn việc giải phóng melatonin.
Melatonin là một loại hormone quan trọng được não bộ tiết ra khi trời tối, báo hiệu cho cơ thể rằng đã đến giờ đi ngủ. Caffeine, bằng cách tác động lên các thụ thể adenosine trong não, đã gửi một tín hiệu giả, khiến não bộ nghĩ rằng trời vẫn còn sớm và chưa cần sản xuất melatonin.
Thí Nghiệm "Đánh Cắp Thời Gian"
Để chứng minh điều này, các nhà khoa học đã tiến hành một thí nghiệm kéo dài 49 ngày trong một môi trường được kiểm soát hoàn toàn.
Đối tượng: Năm tình nguyện viên sống trong phòng thí nghiệm, không có đồng hồ hay bất kỳ tín hiệu nào về thời gian từ bên ngoài (như ánh sáng mặt trời).
Phương pháp: Ba giờ trước giờ ngủ theo lịch trình, họ được cho uống một viên thuốc chứa lượng caffeine tương đương một tách espresso đôi, hoặc một viên giả dược.
Kết quả đáng kinh ngạc: Các nhà nghiên cứu đã theo dõi nồng độ melatonin trong nước bọt của những người tham gia. Kết quả cho thấy, những người uống viên caffeine có thời điểm giải phóng melatonin bị trì hoãn tới 40 phút so với nhóm dùng giả dược.
Nói cách khác, bộ não của họ đã bị "lùi" lại 40 phút. Nếu kết hợp với việc tiếp xúc với ánh sáng mạnh (giống như ánh sáng từ màn hình điện thoại), sự trì hoãn này có thể lên tới 105 phút.
Hậu Quả Của Việc "Lệch Múi Giờ" Tại Nhà
Theo John O'Neill, đồng tác giả nghiên cứu, phát hiện này giải thích một cách hoàn hảo tại sao uống cà phê buổi tối lại gây khó ngủ đến vậy:
"Đồng hồ sinh học của bạn bị đánh lừa và nghĩ rằng bạn đang ở một múi giờ cách đó một giờ về phía tây."
Sự gián đoạn nhịp sinh học này không chỉ gây mất ngủ tạm thời. Nếu diễn ra thường xuyên, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, liên quan đến việc gia tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, bệnh tim, tiểu đường tuýp 2 và các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer.
Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng mở ra một hướng ứng dụng tích cực: các nhà khoa học tin rằng việc sử dụng caffeine một cách có chủ đích vào đúng thời điểm có thể giúp những người bị rối loạn giấc ngủ hoặc giúp du khách vượt qua hội chứng lệch múi giờ (jet lag) nhanh hơn.
Kết luận: Một tách cà phê vào cuối ngày có thể mang lại sự tỉnh táo tạm thời, nhưng cái giá phải trả là bạn đang tự phá vỡ nhịp điệu tự nhiên đã được tiến hóa qua hàng triệu năm của cơ thể mình. Để có một giấc ngủ ngon và một sức khỏe lâu dài, hãy tuân thủ quy tắc đơn giản: dành cà phê cho buổi sáng.
