Ẩn mình trong vùng đất sa mạc ở phía Đông Bắc bang Arizona, Vườn Quốc gia Petrified Forest (Rừng Hóa Thạch) là nơi lưu giữ một trong những kỳ quan địa chất ngoạn mục nhất hành tinh. Nơi đây trưng bày hàng ngàn thân cây cổ đại đã biến đổi thành đá quý lấp lánh, một số còn mang vẻ đẹp huyền ảo của ngọc mắt mèo. Vậy, điều gì đã xảy ra khiến những cánh rừng 225 triệu năm tuổi này không mục rữa mà lại hóa thành đá quý?
Quá Trình "Ướp Xác" Tự Nhiên Dưới Lòng Đất
Gỗ hóa thạch được hình thành qua một quá trình kéo dài hàng triệu năm, bắt đầu khi những thân cây bị chôn vùi nhanh chóng bởi một lớp trầm tích dày. Lớp phủ này, thường là bùn, cát hoặc tro núi lửa, đã tạo ra một môi trường yếm khí, ngăn chặn gỗ tiếp xúc với oxy và các vi sinh vật gây mục rữa.
Sau khi bị chôn vùi, nước ngầm giàu khoáng chất bắt đầu chảy qua lớp trầm tích và thấm vào từng thớ gỗ. Qua hàng ngàn năm, các khoáng chất này dần dần thay thế cấu trúc hữu cơ của gỗ ở cấp độ tế bào. Các phân tử cellulose của cây bị thay thế bằng các khoáng chất cứng như silica (thạch anh), canxit, hoặc pyrit.
Đôi khi, những khoáng chất quý hiếm và đắt tiền hơn cũng có thể xâm nhập vào, ví dụ như ngọc mắt mèo (Opal), tạo ra những khúc gỗ hóa ngọc với vẻ đẹp mê hoặc. Kết quả là một hóa thạch hoàn hảo, giữ lại nguyên vẹn mọi chi tiết của thân cây ban đầu, từ các vòng tuổi cho đến cấu trúc tế bào nhỏ nhất.
Câu Chuyện Của Cánh Rừng Arizona
Khoảng 225 triệu năm trước, khu vực này không phải là sa mạc. Đó là một vùng đất thấp rộng lớn với khí hậu nhiệt đới ẩm ướt và những khu rừng rậm rạp. Nơi đây là nhà của những cây lá kim khổng lồ, cao tới 60 mét và có đường kính thân cây gần 3 mét.
Sự Chôn Vùi: Những cơn bão nhiệt đới thường xuyên xảy ra, tạo ra những dòng sông hung dữ cuốn trôi bùn, cát và các trầm tích khác. Khi những cây khổng lồ chết đi và ngã xuống, chúng nhanh chóng bị những dòng sông này chôn vùi dưới lớp trầm tích dày.
 |
| Vườn Quốc gia Petrified Forest là một khu du lịch đẳng cấp quốc tế trong khu vực, trải dài liên tiểu bang 10 khoảng 70 hay 80 dặm về phía đông của Meteor Crater. |
Quá Trình Hóa Thạch: Theo thời gian, nước ngầm hòa tan silica từ tro núi lửa và mang nó thấm vào các thân cây bị chôn vùi. Quá trình hóa đá (silication) bắt đầu. Ngoài silica, một lượng nhỏ sắt, mangan và các khoáng chất khác cũng xâm nhập vào gỗ, tạo nên những màu sắc rực rỡ và đa dạng cho các khúc gỗ hóa thạch ngày nay. Toàn bộ quá trình này đã tạo ra một hệ tầng địa chất độc đáo có tên là Chinle Formation.
Sự Lộ Diện Của Kho Báu
Vậy làm thế nào chúng ta phát hiện ra khu rừng này? Hàng triệu năm sau khi các thân cây đã hóa đá, các hoạt động địa chất đã nâng toàn bộ khu vực này lên cao. Theo thời gian, gió và nước đã làm xói mòn lớp bùn và tro mềm hơn, làm lộ ra những khúc gỗ hóa thạch cứng rắn và bền bỉ nằm bên dưới.
Ngày nay, Vườn Quốc gia Petrified Forest rộng 146 dặm vuông không chỉ là nơi có những cây hóa đá. Các nhà cổ sinh vật học còn tìm thấy ở đây hóa thạch của rất nhiều loài động vật cổ đại như nghêu, ốc nước ngọt, các loài lưỡng cư khổng lồ, bò sát giống cá sấu và cả những loài khủng long sơ khai.
Giá Trị và Vấn Nạn Trộm Cắp
Vẻ đẹp độc đáo của gỗ hóa thạch đã tạo ra cả một ngành công nghiệp. Nhiều người tìm cách khai thác chúng để cắt gọt, đánh bóng và chế tác thành đồ nội thất, đồ trang sức và các vật phẩm trang trí đắt tiền. Vấn nạn trộm cắp tài nguyên từ công viên quốc gia luôn là một vấn đề nhức nhối. Người ta ước tính rằng có khoảng 12 tấn gỗ hóa thạch bị đánh cắp mỗi năm, đe dọa đến di sản thiên nhiên độc nhất vô nhị này.
