22/08/2021

Bức tranh đa sắc tộc tại Nga: Khám phá các dân tộc gốc Mông Cổ và Turk


giá mông


Khi nghĩ về nước Nga, nhiều người thường hình dung một quốc gia thuần châu Âu. Tuy nhiên, thực tế Nga là một quốc gia liên lục địa rộng lớn, một cây cầu nối liền Á và Âu, và là quê hương của hơn 190 dân tộc được công nhận. Trong bức tranh đa sắc tộc phức tạp đó, các cộng đồng người gốc Mông Cổ (Mongolic) và gốc Turk (Turkic) đóng một vai trò độc đáo, mang đến sự đa dạng đáng kinh ngạc về văn hóa, tôn giáo và cả nhân chủng học.

Các dân tộc gốc Mông Cổ: Những mảnh ghép từ Thảo nguyên

Dù chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng dân số 146 triệu người của Nga, các dân tộc nói tiếng Mông Cổ vẫn duy trì được bản sắc văn hóa riêng biệt và có các nước cộng hòa tự trị của riêng mình.

  • Người Kalmyk (khoảng 180.000 người): Đây là một trong những cộng đồng độc đáo nhất. Người Kalmyk là dân tộc duy nhất tại châu Âu có Phật giáo Tây Tạng là tôn giáo chính. Di cư từ khu vực Dzungaria (Tân Cương) vào thế kỷ 17, họ định cư ở phía bắc Biển Caspi và thành lập nên Nước Cộng hòa Kalmykia ngày nay.

  • Người Tuvan (khoảng 250.000 người): Sống tại Nước Cộng hòa Tuva ở miền nam Siberia, giáp với Mông Cổ, người Tuvan nổi tiếng thế giới với nghệ thuật hát đồng song thanh (Khöömei), một kỹ thuật hát độc đáo có thể phát ra nhiều âm thanh cùng lúc. Văn hóa của họ mang đậm dấu ấn của lối sống du mục và Shaman giáo.

  • Người Buryat (khoảng 460.000 người): Là nhóm người gốc Mông Cổ lớn nhất ở Nga, người Buryat sinh sống chủ yếu quanh Hồ Baikal. Họ có mối liên hệ chặt chẽ với người Mông Cổ về ngôn ngữ và văn hóa, với tôn giáo là sự pha trộn giữa Phật giáo Tây Tạng và Shaman giáo (Tengrism).

Các dân tộc gốc Turk: Di sản của những Đế chế

Các nhóm dân tộc gốc Turk lớn hơn và có ảnh hưởng sâu rộng hơn trong lịch sử Nga, đặc biệt là ở khu vực Volga-Ural và Siberia.

  • Người Tatar (ước tính tới 5 triệu người): Là dân tộc thiểu số lớn nhất tại Nga, người Tatar có một lịch sử phong phú, là hậu duệ của nhiều đế chế, bao gồm người Bulgar Volga, người Kipchak của Hãn quốc Kim Trướng, và có sự pha trộn với các tộc người Finno-Ugric và Slav. Quá trình hình thành dân tộc phức tạp này lý giải tại sao ngoại hình của họ rất đa dạng. Nước Cộng hòa Tatarstan là một trong những khu vực phát triển kinh tế năng động nhất Nga. Đa số người Tatar theo Hồi giáo Sunni.

  • Người Bashkir (khoảng 1,5 triệu người): Có quan hệ gần gũi về ngôn ngữ và văn hóa với người Tatar, người Bashkir sinh sống chủ yếu tại Nước Cộng hòa Bashkortostan. Họ cũng là một dân tộc Hồi giáo và có nền văn hóa riêng biệt.

  • Người Yakut (Sakha) (khoảng 480.000 người): Dù ngôn ngữ thuộc nhóm Turk, người Yakut lại có sự pha trộn đáng kể về gen với các tộc người Mông Cổ và Paleo-Siberia. Họ là cư dân chính của Nước Cộng hòa Sakha (Yakutia) rộng lớn ở Viễn Đông, một trong những nơi lạnh nhất thế giới có người sinh sống. Họ nổi tiếng với khả năng chăn nuôi ngựa và gia súc trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

Ngoại hình đa dạng: Sự giao thoa giữa Lịch sử và Địa lý

Một điểm gây nhiều thắc mắc là tại sao nhiều người thuộc các dân tộc trên, đặc biệt là người Tatar và Bashkir, lại có ngoại hình khó phân biệt với người Nga thuộc chủng tộc châu Âu (Europoid). Câu trả lời nằm ở lịch sử giao thoa kéo dài hàng thiên niên kỷ.

  1. Quá trình hình thành dân tộc phức tạp: Như đã đề cập, người Tatar và Bashkir không phải là người gốc Turk "thuần túy". Tổ tiên của họ đã hòa huyết sâu rộng với các tộc người Slav và Finno-Ugric bản địa ở khu vực Đông Âu. Do đó, đặc điểm ngoại hình của họ nằm trên một dải quang phổ rộng, từ Á sang Âu.

  2. Dân tộc Nga chiếm đa số: Cần phải làm rõ rằng, đối với bản thân dân tộc Nga chính thống (chiếm khoảng 81-83% dân số), DNA châu Á (Đông Á) là rất hiếm, tương đương với các dân tộc Tây Slav khác như người Séc hay Ba Lan. Sự đa dạng về ngoại hình của nước Nga đến từ việc cùng tồn tại của nhiều nhóm dân tộc khác nhau trong cùng một quốc gia, chứ không phải do sự hòa huyết trên quy mô lớn vào chính dân tộc Nga.

Nói cách khác, nước Nga không phải là một "nồi lẩu" mà các dân tộc tan chảy vào nhau, mà giống một "bát salad" hơn, nơi mỗi thành phần (dân tộc) vẫn giữ được bản sắc riêng của mình trong khi cùng tạo nên một tổng thể phong phú.


Và nhiều người khó có thể phân biệt được với người Nga:

Đối với người dân tộc Nga (chiếm khoảng 83% dân số của đất nước), DNA châu Á hiếm ở họ như ở người Séc, giả sử.