Việc máy bay X-59 của NASA tự lăn bánh thành công trên đường băng không chỉ là một bước tiến kỹ thuật; nó là tín hiệu cho thấy một rào cản kéo dài hơn 50 năm trong ngành hàng không có thể sắp bị phá vỡ. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về công nghệ, mục tiêu và tham vọng đằng sau chiếc máy bay đột phá này. |
| Ảnh: NASA xác định rằng máy bay X-59 thử nghiệm của họ có thể di chuyển bằng chính động cơ của nó sau cuộc thử nghiệm vào ngày 10 tháng 7 năm 2025. Thành công của cuộc thử nghiệm có thể tạo ra những chiếc máy bay siêu thanh yên tĩnh hơn. Ảnh: Carla Thomas/NASA |
Bối cảnh: Tại sao máy bay siêu thanh bị cấm trên đất liền?
Để hiểu tầm quan trọng của X-59, chúng ta cần quay lại năm 1973. Vào thời điểm đó, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) đã ban hành lệnh cấm các chuyến bay siêu thanh dân sự trên đất liền. Nguyên nhân chính là tiếng nổ siêu thanh (sonic boom) – một âm thanh cực lớn, gây chấn động và khó chịu, được tạo ra khi một vật thể vượt qua tốc độ âm thanh. Tiếng nổ này đã gây ra vô số phàn nàn từ công chúng và được xem là một dạng ô nhiễm tiếng ồn không thể chấp nhận được, đặt dấu chấm hết cho tham vọng của các máy bay như Concorde bay qua các lục địa.
Sứ mệnh Quesst (viết tắt của Quiet SuperSonic Technology - Công nghệ Siêu thanh Yên tĩnh) của NASA được sinh ra chính để giải quyết vấn đề cốt lõi này.
Công nghệ cốt lõi: Bí mật đằng sau tiếng "thịch" nhẹ nhàng
Vậy làm thế nào X-59 có thể bay nhanh hơn âm thanh mà không tạo ra tiếng nổ lớn? Bí mật nằm ở thiết kế khí động học độc đáo của nó:
Thiết kế thon dài: X-59 có chiều dài gần 30 mét nhưng sải cánh chỉ rộng khoảng 9 mét. Thân máy bay dài và cực kỳ mảnh mai, đặc biệt là phần mũi nhọn, được thiết kế để chia nhỏ các sóng xung kích (shockwaves). Thay vì dồn nén không khí và tạo ra một sóng xung kích duy nhất và cực mạnh (gây ra tiếng nổ lớn), thiết kế này tạo ra một loạt các sóng xung kích yếu hơn nhiều.
Phân tán sóng âm: Khi những gợn sóng yếu ớt này truyền đến mặt đất, chúng không còn là một "tiếng nổ" dữ dội nữa mà được cảm nhận như một âm thanh trầm, nhẹ nhàng, tựa như tiếng "thịch" hoặc tiếng sập cửa ô tô ở xa.
Đối tác danh tiếng và công nghệ buồng lái đột phá
Chiếc X-59 được thiết kế và chế tạo bởi Skunk Works®, một bộ phận phát triển các dự án tiên tiến và bí mật huyền thoại của tập đoàn Lockheed Martin. Đây là nơi đã khai sinh ra các máy bay biểu tượng như máy bay do thám U-2 và "Chim đen" SR-71.
Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của X-59 là không có kính chắn gió phía trước. Do phần mũi máy bay quá dài để tối ưu hóa khí động học, phi công không thể nhìn thẳng về phía trước. Để giải quyết vấn đề này, NASA và Lockheed Martin đã phát triển Hệ thống Tầm nhìn Bên ngoài (eXternal Vision System - XVS).
XVS bao gồm: Một camera độ phân giải cao ở phía trên mũi máy bay, truyền hình ảnh trực tiếp đến một màn hình 4K siêu nét trong buồng lái. Hệ thống này cung cấp cho phi công một tầm nhìn rõ ràng, thậm chí còn được tăng cường bằng các dữ liệu bay đồ họa, giúp việc điều khiển an toàn và hiệu quả hơn.
Động cơ cung cấp sức mạnh cho X-59 là loại F414-GE-100 của General Electric, một biến thể của động cơ được sử dụng trên các máy bay chiến đấu F/A-18 Super Hornet.
Lộ trình từ thử nghiệm đến thay đổi quy định
Hoàn thành thử nghiệm trên mặt đất: Các bài kiểm tra lăn bánh hiện tại là để đảm bảo mọi hệ thống từ lái, phanh, đến động cơ đều hoạt động hoàn hảo.
Chuyến bay đầu tiên: Sẽ sớm diễn ra sau khi hoàn tất các kiểm tra cuối cùng.
Bay qua khu dân cư (dự kiến năm 2026): Đây là giai đoạn quan trọng nhất. NASA sẽ cho X-59 bay qua một số thành phố được lựa chọn tại Mỹ để thu thập dữ liệu thực tế và phản hồi trực tiếp từ người dân về âm thanh mà họ nghe được.
Thay đổi luật chơi: Toàn bộ dữ liệu này sẽ được trình lên FAA và các cơ quan quản lý hàng không quốc tế. Mục tiêu cuối cùng là chứng minh rằng các chuyến bay siêu thanh trên đất liền có thể được thực hiện một cách "thân thiện", từ đó thuyết phục các nhà chức trách soạn thảo những quy định mới và có thể dỡ bỏ lệnh cấm đã tồn tại nửa thế kỷ.
Nếu thành công, X-59 sẽ không chỉ là một chiếc máy bay thử nghiệm, mà nó sẽ mở ra một thị trường hoàn toàn mới cho các hãng hàng không, giúp rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển và kết nối thế giới theo một cách nhanh chưa từng có.
