Thoạt nhìn, tóc được cấu tạo chủ yếu từ một loại protein gọi là keratin. Nhưng nếu phân tích sâu hơn, chúng ta sẽ tìm thấy các khoáng chất vi lượng như canxi, sắt, kẽm và đồng được "dệt" tinh vi vào cấu trúc của nó. Đây không chỉ là những chất dinh dưỡng thông thường; chúng chính là những mảnh vỡ của các ngôi sao đã chết từ hàng tỷ năm trước.
Khởi Nguồn Từ Lò Luyện Nguyên Tố Của Vũ Trụ
Câu chuyện bắt đầu từ khoảng 13,8 tỷ năm trước với Vụ Nổ Lớn (Big Bang). Sự kiện khai sinh ra vũ trụ này chỉ tạo ra những nguyên tố đơn giản và nhẹ nhất: hydro, heli, và một lượng rất nhỏ lithium. Đây là những viên gạch thô sơ đầu tiên. Nhưng để xây dựng nên các hành tinh, sự sống và cả cơ thể con người, vũ trụ cần một kho vật liệu phức tạp hơn nhiều.
Tất cả các nguyên tố nặng hơn mà chúng ta biết – từ carbon trong tế bào, oxy trong không khí ta thở, cho đến sắt trong máu – đều được tạo ra sau này, bên trong lõi rực lửa của các ngôi sao. Các ngôi sao giống như những nhà máy luyện kim khổng lồ của vũ trụ. Dưới áp suất và nhiệt độ cực lớn, chúng thực hiện phản ứng tổng hợp hạt nhân, ép các nguyên tử hydro và heli lại với nhau để tạo thành các nguyên tố nặng hơn và nặng hơn nữa.
Cái Chết Huy Hoàng Của Những Ngôi Sao
Khi một ngôi sao lớn đi đến cuối vòng đời, nó không lụi tàn một cách lặng lẽ. Thay vào đó, nó tự hủy trong một vụ nổ kinh hoàng gọi là siêu tân tinh (supernova). Vụ nổ này giải phóng một nguồn năng lượng không tưởng, thổi tung mọi nguyên tố nặng mà nó đã tạo ra trong hàng triệu năm ra khắp không gian.
Những đám mây bụi sao chứa đầy sắt, canxi, magie, kẽm và đồng trôi dạt trong vũ trụ. Qua hàng tỷ năm, lực hấp dẫn kéo những đám mây này lại với nhau, cô đặc chúng để hình thành nên các hệ sao và hành tinh mới. Trái Đất của chúng ta, cách đây khoảng 4,5 tỷ năm, cũng được hình thành từ chính những tàn tích của các siêu tân tinh cổ đại này. Hành tinh của chúng ta, theo đúng nghĩa đen, được làm từ bụi sao.
Hành Trình Tới Cơ Thể Con Người
Hành trình vũ trụ này không dừng lại ở việc tạo ra hành tinh. Những nguyên tố từ các vì sao đã trở thành một phần không thể thiếu của Trái Đất, hòa tan vào đất, vào nước và bầu khí quyển. Chúng gieo mầm cho sự sống.
Các nguyên tố này đi vào chuỗi thức ăn một cách tự nhiên. Thực vật hút khoáng chất từ đất và nước để phát triển. Động vật ăn cỏ hấp thụ chúng từ thực vật. Động vật ăn thịt lại hấp thụ chúng từ con mồi. Và con người, đứng ở đỉnh chuỗi thức ăn, tiếp nhận những di sản của các vì sao này thông qua mọi thứ chúng ta ăn và uống.
Những nguyên tố này trở thành một phần của chúng ta. Canxi xây dựng nên xương và răng. Sắt tạo ra huyết sắc tố trong máu để vận chuyển oxy.
Kết Luận: Chúng Ta Là Bụi Sao
Vì vậy, lần tới khi bạn chải tóc hay vô tình nhặt được một sợi tóc rụng, hãy dừng lại một chút để chiêm nghiệm. Sợi tóc mỏng manh đó không chỉ là một phần của cơ thể bạn; nó là một hiện vật chứa đựng lịch sử vũ trụ. Những nguyên tử sắt, kẽm trong đó đã từng là một phần của lõi một ngôi sao xa xôi, đã du hành hàng triệu năm ánh sáng qua không gian sau một vụ nổ siêu tân tinh, và cuối cùng tìm được đường đến với bạn thông qua chuỗi tuần hoàn vĩ đại của sự sống.
Nhìn vào một sợi tóc của mình chính là đang nhìn thấy những mảnh vụn của các vì sao cổ đại được gắn kết vào cơ thể con người. Như nhà thiên văn học Carl Sagan đã nói một cách nổi tiếng: "Chúng ta được tạo nên từ vật chất của các vì sao." Chúng ta không chỉ đang sống trong vũ trụ, mà vũ trụ còn đang sống trong chúng ta.
