Thế giới đại dương từ lâu đã vận hành theo quy luật sinh tồn khắc nghiệt. Cá voi sát thủ, với trí thông minh và chiến thuật săn mồi theo bầy đàn đáng sợ, được xem là "vua" của biển cả. Thế nhưng, các nhà khoa học đã ghi nhận được một hành vi phi thường, lặp đi lặp lại: sự can thiệp có chủ đích của cá voi lưng gù vào các cuộc đi săn của orca.
Những Cuộc Giải Cứu Không Tưởng
Dữ liệu khoa học đã ghi nhận ít nhất 115 trường hợp cá voi lưng gù chủ động xen vào các cuộc tấn công của cá voi sát thủ. Điều đáng kinh ngạc là trong gần 90% các vụ việc này, sự can thiệp của chúng đã thành công, buộc những kẻ săn mồi phải từ bỏ.
Nhưng điều khiến cả thế giới phải kinh ngạc chính là danh sách những sinh vật được cứu. Nạn nhân không chỉ là những con cá voi lưng gù non nớt. Các nhà quan sát đã sững sờ khi chứng kiến những gã khổng lồ này liều mình bảo vệ hải cẩu, sư tử biển, cá voi con của loài khác, và thậm chí cả một con cá mặt trăng (sunfish) mỏng manh.
Hành động của chúng vừa dũng cảm vừa đầy tính toán. Người ta đã thấy cá voi lưng gù dùng thân hình đồ sộ của mình để tạo thành một "bức tường" sống, ngăn cách cá voi sát thủ với con mồi. Chúng dùng những chiếc vây ngực khổng lồ, dài tới 5 mét, để xua đuổi, che chắn và thậm chí nhẹ nhàng nâng những con vật nhỏ hơn lên khỏi mặt nước, đặt chúng lên bụng hoặc lưng mình để đưa đến nơi an toàn.
Và sau khi cuộc giải cứu nghẹt thở kết thúc, chúng chỉ đơn giản lẳng lặng bơi đi. Không có phần thưởng, không có lợi ích sinh học rõ ràng nào cho hành động quên mình đó.
Vì Sao Những Người Khổng Lồ Lại Hành Động Như Vậy?
Hành vi vị tha đầy bí ẩn này đã đặt ra một câu hỏi lớn cho các nhà sinh vật học: Tại sao? Một số giả thuyết đã được đưa ra để cố gắng lý giải:
Bản Năng Bảo Vệ Mở Rộng: Một giả thuyết cho rằng hành vi này bắt nguồn từ bản năng cốt lõi là bảo vệ con non của chính chúng. Có thể, tiếng kêu hoảng loạn của một con mồi bất kỳ đã kích hoạt phản ứng phòng thủ mạnh mẽ này, và qua quá trình tiến hóa, nó đã trở thành một bản năng can thiệp rộng lớn hơn, không phân biệt loài.
Trí Tuệ Cảm Xúc Phức Tạp: Một giả thuyết táo bạo hơn cho rằng đây có thể là dấu hiệu của sự nhận thức xã hội phức tạp, thậm chí là lòng đồng cảm—một khả năng được cho là chỉ có ở các loài linh trưởng và con người. Phải chăng những sinh vật hùng vĩ này có khả năng thấu hiểu sự đau khổ của kẻ khác và hành động dựa trên lòng trắc ẩn?
Những Siêu Anh Hùng Thực Thụ: Bằng chứng càng trở nên thuyết phục hơn khi các nhà khoa học ghi nhận những trường hợp cá voi lưng gù di chuyển hàng nghìn cây số, dường như chỉ để đáp lại tiếng kêu cứu và can thiệp. Chúng giống như những siêu anh hùng thực sự của đại dương, luôn sẵn sàng có mặt để bảo vệ kẻ yếu.
Có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ có thể hoàn toàn thấu hiểu động cơ sâu xa trong tâm trí của những sinh vật khổng lồ này. Nhưng một điều chắc chắn là: trong một thế giới tự nhiên mà quy luật "mạnh được yếu thua" ngự trị, cá voi lưng gù đã cho chúng ta thấy một hình ảnh khác. Chúng là minh chứng sống cho việc đôi khi, kẻ mạnh nhất lại chọn trở thành người bảo vệ, đơn giản chỉ vì chúng có thể. Và đó là một bài học đầy hy vọng cho tất cả chúng ta.
