Nghiên cứu này không chỉ giải mã quá khứ mà còn mở ra một cái nhìn đáng kinh ngạc về tương lai của loài chó, cho thấy chúng ta đang bước vào một giai đoạn thuần hóa hoàn toàn mới, được dẫn dắt bởi sự đồng cảm.
Giai Đoạn 1 & 2: Từ Sói Hoang Dã Đến Người Bạn Đồng Hành
Để hiểu được sự đột phá này, chúng ta cần nhìn lại hai giai đoạn thuần hóa đầu tiên:
Giai đoạn đầu tiên (Sự sinh tồn): Hàng chục ngàn năm trước, khi những con sói dũng cảm nhất bắt đầu tiếp cận khu vực sinh sống của con người, quá trình thuần hóa đã bắt đầu. Theo thời gian, những con sói ít sợ hãi và thân thiện hơn đã tiến hóa thành chó nhà. Nghiên cứu của Đại học Linköping chỉ ra rằng, trong giai đoạn này, những biến đổi di truyền đầu tiên liên quan đến thụ thể oxytocin đã xuất hiện. Những con chó có gen nhạy cảm hơn với oxytocin cảm thấy gắn kết và an toàn hơn khi ở gần con người, mang lại lợi thế sinh tồn cho chúng.
Giai đoạn thứ hai (Sự hữu dụng): Khi xã hội loài người phát triển, chúng ta bắt đầu chủ động chọn lọc và nhân giống chó cho các mục đích cụ thể. Chó chăn cừu được lai tạo để thông minh và biết vâng lời, chó săn được chọn lọc để có tốc độ và khứu giác nhạy bén, chó canh gác được nhân giống để trung thành và dũng cảm. Giai đoạn này tập trung vào việc tối ưu hóa các kỹ năng và đặc tính hữu ích cho công việc.
Giai Đoạn 3: Kỷ Nguyên Của Sự Đồng Cảm
Giờ đây, các nhà khoa học khẳng định chúng ta đang bước vào giai đoạn thuần hóa thứ ba – một giai đoạn không còn được thúc đẩy bởi sự sinh tồn hay mục đích công việc, mà bởi sự đồng cảm và kết nối cảm xúc.
Những chú chó dịch vụ (service dogs) và chó trị liệu (therapy dogs) ngày nay chính là những người tiên phong cho sự thay đổi này. Không giống như tổ tiên được lai tạo để săn bắn hay chăn gia súc, những chú chó này được lựa chọn dựa trên các đặc điểm tinh thần và cảm xúc:
Sự điềm tĩnh: Khả năng giữ bình tĩnh trong các tình huống căng thẳng.
Tính xã hội cao: Mong muốn và thích thú khi tương tác với con người.
Nhận thức cảm xúc: Khả năng "đọc" và phản ứng lại với cảm xúc của con người, như an ủi khi chúng ta buồn hoặc giữ bình tĩnh khi chúng ta lo lắng.
Những đặc điểm này không chỉ được huấn luyện mà còn được khắc sâu vào sinh học của chúng từ khi còn nhỏ. Các nhà lai tạo hiện đại đang ưu tiên lựa chọn những cá thể mang biến thể gen thụ thể oxytocin mạnh nhất, tạo ra những thế hệ chó có khuynh hướng tự nhiên là trở thành người bạn đồng hành tinh thần.
Tương Lai Của Loài Chó Đang Được Viết Lại
Kỷ nguyên mới này đang định hình di truyền của loài chó trong thời gian thực. Khi môi trường sống của con người thay đổi – đô thị hóa nhiều hơn, mức độ căng thẳng cao hơn và nhu cầu về kết nối cảm xúc ngày càng lớn – những người bạn bốn chân của chúng ta cũng đang tiến hóa để thích nghi.
Sự tiến hóa này không chỉ thể hiện ở ngoại hình hay hành vi, mà còn ở cách chúng cảm nhận và kết nối với chúng ta ở cấp độ sinh học sâu sắc nhất. Sợi dây liên kết được củng cố bởi oxytocin đang ngày càng trở nên bền chặt hơn. Nói cách khác, trong hàng ngàn năm tới, loài chó có thể sẽ tiến hóa để "yêu thương" và thấu hiểu chúng ta hơn nữa, trở thành một phần không thể thiếu trong cấu trúc xã hội và cảm xúc của loài người.
