Sưng mí mắt là một tình trạng phổ biến, xảy ra khi có viêm hoặc tích tụ chất lỏng dư thừa (phù nề) trong các mô mềm xung quanh mắt. Tình trạng này có thể gây đau hoặc không, ảnh hưởng đến cả mí trên và mí dưới. Mặc dù phần lớn các trường hợp sưng mí mắt là lành tính do dị ứng hoặc kích ứng nhẹ, đôi khi nó lại là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các nguyên nhân, triệu chứng, cách xử lý tại nhà và nhận biết những dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám bác sĩ.
Các Triệu Chứng Thường Gặp
Sưng mí mắt bản thân nó là một triệu chứng, thường đi kèm với một hoặc nhiều dấu hiệu sau:
- Kích ứng mắt: Cảm giác ngứa, cộm hoặc như có dị vật trong mắt.
- Chảy nước mắt: Mắt tăng sản xuất nước mắt một cách bất thường.
- Nhìn mờ: Tầm nhìn bị che khuất tùy thuộc vào mức độ sưng.
- Đỏ mí mắt và đỏ mắt: Viêm gây đỏ ở vùng da mí và cả tròng trắng của mắt.
- Tiết dịch (ghèn): Có thể có dịch trong, vàng hoặc xanh tùy thuộc vào nguyên nhân.
- Khô hoặc bong tróc da mí: Da mí mắt có thể trở nên khô và có vảy.
- Đau: Đặc biệt rõ rệt khi nguyên nhân là do nhiễm trùng.
Phân Biệt "Sưng Mí Mắt" và "Mắt Bị Sưng Húp"
Mặc dù thường được sử dụng thay thế cho nhau, hai thuật ngữ này có sự khác biệt tinh tế:
- Sưng mí mắt (Swollen eyelids): Thường dùng để chỉ một phản ứng miễn dịch do dị ứng, nhiễm trùng hoặc chấn thương. Đây là một tình trạng bệnh lý.
- Mắt bị sưng húp (Puffy eyes): Thường mô tả tình trạng sưng nhẹ do các yếu tố thể chất như giữ nước, thiếu ngủ, khóc nhiều hoặc do di truyền (ví dụ: quầng thâm).
Các Nguyên Nhân Phổ Biến Gây Sưng Mí Mắt
Có rất nhiều nguyên nhân, từ lành tính đến có khả năng đe dọa thị lực.
Dị ứng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi mắt tiếp xúc với các chất gây dị ứng (dị nguyên) như phấn hoa, bụi, lông vật nuôi, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng quá mức và giải phóng histamin. Histamin làm các mạch máu ở mắt giãn ra, gây sưng, ngứa, đỏ và chảy nước mắt. Trang điểm, thuốc nhỏ mắt hoặc dung dịch kính áp tròng cũng có thể là thủ phạm.
- Viêm kết mạc (Đau mắt đỏ): Là tình trạng viêm lớp màng trong suốt trên bề mặt mắt. Do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng, bệnh gây ra các triệu chứng sưng mí, đỏ mắt, chảy nước mắt và ngứa.
- Lẹo (Stye): Là một nốt sưng đỏ, đau, thường xuất hiện ở mép mí mắt. Nguyên nhân là do nhiễm khuẩn ở một tuyến dầu (tuyến meibomian). Lẹo có thể làm sưng toàn bộ mí mắt.
- Chắp (Chalazion): Cũng do tắc tuyến meibomian, nhưng chắp thường phát triển thành một khối u nang cứng, ít đau hơn lẹo và nằm xa mép mí hơn. Cả lẹo và chắp đều gây sưng và khó chịu.
- Viêm bờ mi (Blepharitis): Là tình trạng viêm mãn tính ở chân lông mi, thường do rối loạn chức năng của các tuyến dầu. Bệnh gây sưng, đau mí mắt, đi kèm với vảy gàu ở lông mi và có thể gây rụng lông mi.
3. Chấn Thương và Các Vấn Đề Khác
- Chấn thương mắt: Bất kỳ tổn thương nào vào vùng mắt, kể cả một vết bầm tím ("mắt đen") hay sau phẫu thuật thẩm mỹ, đều có thể gây viêm và sưng.
- Đeo kính áp tròng: Vệ sinh kính không đúng cách, đeo kính bẩn, bơi khi đeo kính hoặc dùng kính bị hỏng có thể gây kích ứng, nhiễm trùng và sưng mí mắt.
⚠️ CẢNH BÁO: Trường Hợp Khẩn Cấp Cần Gặp Bác Sĩ Ngay
Viêm mô tế bào hốc mắt (Orbital Cellulitis)
Đây là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn nghiêm trọng và hiếm gặp ở các mô sâu phía sau mắt. Nó có thể gây mất thị lực vĩnh viễn hoặc các biến chứng nguy hiểm khác nếu không được điều trị kịp thời bằng kháng sinh.
Hãy đến cơ sở y tế khẩn cấp nếu sưng mí mắt đi kèm với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Mắt lồi ra (phồng lên)
- Giảm thị lực
- Sốt
- Đau dữ dội khi di chuyển mắt
Lưu ý: Một dạng nhiễm trùng ít nghiêm trọng hơn là viêm mô tế bào tiền vách ngăn, chỉ ảnh hưởng đến phần mô mềm của mí mắt. Tuy nhiên, bất kỳ triệu chứng nào kể trên đều phải được coi là tình trạng khẩn cấp cho đến khi có chẩn đoán của bác sĩ.
Phương Pháp Điều Trị Sưng Mí Mắt
Việc điều trị phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân.
Chăm Sóc Tại Nhà Cho Các Trường Hợp Nhẹ
- Tuyệt đối không dụi mắt: Dụi mắt sẽ chỉ làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
- Chườm mát: Đắp một miếng gạc sạch, mát lên mắt trong vài phút có thể giúp giảm sưng và làm dịu cảm giác ngứa do dị ứng.
- Tháo kính áp tròng: Ngưng sử dụng kính áp tròng cho đến khi hết sưng hoàn toàn.
- Rửa mắt bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch các chất gây dị ứng hoặc kích ứng.
Điều Trị Y Tế
Nếu các triệu chứng không thuyên giảm, trở nên tồi tệ hơn hoặc có dấu hiệu đau, bạn cần đi khám bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán chính xác.
- Dị ứng: Bác sĩ có thể kê toa thuốc nhỏ mắt kháng histamin, thuốc uống chống dị ứng hoặc thuốc nhỏ mắt steroid nhẹ cho các trường hợp nặng.
- Nhiễm trùng: Viêm kết mạc do vi khuẩn hoặc lẹo thường được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ kháng sinh. Viêm kết mạc do virus thường tự khỏi nhưng có thể cần thuốc kháng virus trong một số trường hợp.
4 Mẹo Giúp Phòng Ngừa Sưng Mí Mắt
- Kiểm tra dị ứng: Nếu bạn thường xuyên bị sưng mí mắt do dị ứng, hãy đi xét nghiệm để biết chính xác mình bị dị ứng với chất gì và tìm cách tránh tiếp xúc.
- Sử dụng mỹ phẩm an toàn: Chọn các sản phẩm trang điểm và chăm sóc da không gây dị ứng (hypoallergenic) và không chứa hương liệu. Luôn tẩy trang kỹ trước khi đi ngủ và không dùng chung đồ trang điểm.
- Lựa chọn thuốc nhỏ mắt phù hợp: Nếu bạn nhạy cảm, hãy tìm các loại thuốc nhỏ mắt không chứa chất bảo quản.
- Vệ sinh kính áp tròng đúng cách: Luôn tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc vệ sinh, thay kính và hộp đựng kính đúng hạn.
Tóm lại, sưng mí mắt thường là một tình trạng lành tính có thể kiểm soát tại nhà. Tuy nhiên, việc lắng nghe cơ thể và nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm để tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và thị lực của bạn.
