Tại Sao Các Loài Bò Sát Biển Khổng Lồ Bị Tuyệt Chủng Cùng Với Khủng Long?

Một trong những câu hỏi thú vị nhất về sự kiện tuyệt chủng kỷ Phấn Trắng – Παλαιογενές (K-Pg) là: Tại sao những "con khủng long sống trong biển" lại bị tuyệt chủng, mặc dù thảm họa tiểu hành tinh dường như chủ yếu tác động lên đất liền? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần làm rõ hai điểm: chúng không phải là khủng long, và vụ va chạm đã tàn phá đại dương một cách khủng khiếp không kém gì đất liền.

Ảnh:  Thằng lằn sông Mosasaurus

Sự Thật Về "Khủng Long Biển"

Điều đầu tiên cần phải khẳng định: không có loài khủng long nào sống hoàn toàn dưới biển. Những sinh vật khổng lồ và đáng sợ mà chúng ta thường thấy trong phim ảnh như Mosasaurus (Thương long), Ichthyosaurus (Ngư long), hay Plesiosaurus (Thằn lằn cổ rắn) thực chất được gọi chung là bò sát biển.

Ảnh: bò sát biển lớn Plesiosaurus

Dù chúng sống cùng thời và nhiều loài có hậu tố "-saurus" trong tên, chúng thuộc về những nhánh tiến hóa khác biệt và không được phân loại là khủng long, tương tự như các loài thằn lằn bay (Pterosaurs). Tuy nhiên, số phận của chúng lại gắn liền với những người anh em họ trên cạn.

Vụ Va Chạm Định Mệnh Không Chỉ Xảy Ra Trên Đất Liền

Trái với suy nghĩ của nhiều người, tiểu hành tinh gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt cách đây 66 triệu năm thực chất đã rơi xuống biển, cụ thể là khu vực Vịnh Mexico ngày nay, tạo ra hố va chạm Chicxulub.

Vụ va chạm này là một thảm họa ở quy mô không thể tưởng tượng:

• Quy mô: Tiểu hành tinh có đường kính ước tính từ 10-15 km, lao vào Trái Đất với tốc độ khoảng 72,000 km/giờ.

• Năng lượng: Năng lượng giải phóng ra được ước tính mạnh hơn hàng tỷ lần so với quả bom nguyên tử Hiroshima.

• Hậu quả tức thời:

  • Gây ra một trận động đất mạnh hơn 10 độ Richter.

  • Tạo ra một siêu sóng thần cao tới vài kilômét, càn quét các vùng ven biển trên toàn cầu.

  • Các mảnh vỡ từ vụ va chạm bị bắn vào khí quyển và rơi trở lại Trái Đất như những thiên thạch nhỏ, gây ra các đám cháy rừng trên diện rộng.

Khi Đại Dương Chết Dần: Sự Sụp Đổ Của Chuỗi Thức Ăn

Nếu những điều trên là chưa đủ tồi tệ, năng lượng từ vụ va chạm còn gây ra các vụ phun trào núi lửa dữ dội ở nhiều nơi trên thế giới. Sự kết hợp của bụi từ tiểu hành tinh và tro từ núi lửa đã tạo thành một đám mây dày đặc, bao phủ toàn bộ hành tinh và chặn đứng ánh sáng Mặt Trời trong nhiều tháng, thậm chí là nhiều năm.

Đây chính là đòn chí mạng đối với sự sống dưới đại dương.

1. Nền tảng sụp đổ: Giống như trên cạn, chuỗi thức ăn dưới biển cũng bắt đầu từ thực vật. Đó là các sinh vật quang hợp như thực vật phù du (phytoplankton) và tảo biển. Không có ánh sáng mặt trời, chúng không thể quang hợp và chết hàng loạt.

2. Hiệu ứng Domino: Khi nền tảng của chuỗi thức ăn biến mất, mọi sinh vật khác cũng bị ảnh hưởng. Các loài động vật ăn thực vật phù du chết đói, kéo theo các loài săn mồi ăn chúng cũng chết theo. Cứ như vậy, sự sụp đổ lan dần lên đỉnh của chuỗi thức ăn.

Kích Thước Lớn Trở Thành Lời Nguyền

Trong một môi trường khan hiếm thức ăn, những sinh vật có kích thước càng lớn thì càng bất lợi. Các loài bò sát biển khổng lồ như Mosasaurus, với nhu cầu năng lượng cực lớn, đã nhanh chóng trở thành nạn nhân. Chúng tuyệt chủng tương đối nhanh vì đại dương không còn đủ tài nguyên để nuôi sống chúng.

Ảnh: các sinh vật phù du trong biển 

Những kẻ có thể sống sót qua thảm họa này là những loài động vật nhỏ, hoặc những loài có thể nhịn ăn trong thời gian dài. Các loài cá mập lớn và rùa biển khổng lồ đã tuyệt chủng cùng với bò sát biển, nhưng những loài cá mập và rùa nhỏ hơn, với nhu cầu thức ăn ít hơn, đã may mắn sống sót để tiến hóa thành các loài mà chúng ta thấy ngày nay.

Cuối cùng, dù ở trên cạn hay dưới biển, quy luật sinh tồn là như nhau. Khi chuỗi thức ăn sụp đổ, những sinh vật to lớn nhất, đứng đầu chuỗi thức ăn, sẽ là những nạn nhân đầu tiên.