Khi nhìn vào bên trong khoang chỉ huy của tàu Apollo, người ta thường thấy các "ghế ngồi" trông khá khác thường. Thực chất, chúng không phải là ghế để ngồi thẳng lưng như trên máy bay. Đó là những chiếc băng ghế dài (couches) được đúc theo yêu-cầu-riêng-cho-từng-phi-hành-gia, được thiết kế đặc biệt cho một mục đích duy nhất: bảo vệ cơ thể con người khỏi những lực gia tốc (lực G) khủng khiếp trong quá trình bay.
Chịu Đựng Lực G Khổng Lồ
Du hành không gian không phải là một chuyến đi êm ái. Trong mỗi giai đoạn quan trọng của sứ mệnh, cơ thể phi hành gia phải chịu đựng những lực G cực lớn, có cảm giác như trọng lượng của chính họ tăng lên nhiều lần.
- Khi phóng: Tên lửa Saturn V khổng lồ đẩy tàu Apollo vào không gian, tạo ra một lực G lên tới 4 Gs. Điều này có nghĩa là mỗi phi hành gia cảm thấy như có một trọng lượng gấp bốn lần cơ thể họ đang đè lên ngực.
- Khi hạ cánh (tái nhập khí quyển): Đây mới là giai đoạn khắc nghiệt nhất. Khoang tàu lao trở lại Trái Đất với tốc độ hơn 40.000 km/h. Ma sát với bầu khí quyển tạo ra một lực hãm khổng lồ, khiến các phi hành gia phải chịu một lực G trung bình từ 6 đến 8 Gs. Trong trường hợp có sự cố và khoang tàu phải thực hiện một cú hạ cánh theo quỹ đạo đạn đạo (ballistic reentry), lực G có thể tăng vọt lên tới 12 Gs và kéo dài trong vài phút.
Tư Thế Nằm Ngửa - "Chìa Khóa" Sống Sót
Con người có thể chịu đựng được lực G lớn hơn nhiều khi nó tác động từ ngực ra sau lưng, thay vì từ đầu xuống chân hoặc ngược lại. Đây là lý do tại sao các băng ghế dài trên tàu Apollo được thiết kế để các phi hành gia ở trong tư thế nằm ngửa, chân hơi nâng cao.
Tư thế này có những lợi ích sống còn:
- Bảo vệ cột sống và xương: Lực G được phân bổ đều trên toàn bộ chiều dài của lưng, giảm thiểu nguy cơ chấn thương cột sống hoặc gãy xương sườn.
- Duy trì lưu thông máu đến não: Khi lực G tác động từ đầu xuống chân (như khi ngồi thẳng), máu sẽ bị dồn xuống phần dưới cơ thể, gây thiếu máu lên não và có thể dẫn đến bất tỉnh (G-LOC). Tư thế nằm ngửa giữ cho máu lưu thông ổn định giữa tim và não.
- Ngăn ngừa tổn thương nội tạng: Ở lực G cực cao, các cơ quan nội tạng có thể bị xê dịch hoặc thậm chí bị xé rách. Việc nằm ngửa giúp cố định chúng vào đúng vị trí. Nguy cơ xuất huyết não hoặc rách động mạch chủ sẽ giảm đi đáng kể.
- Duy trì khả năng làm việc: Tư thế này giữ cho tay của các phi hành gia ở phía trước, giúp họ có thể tiếp cận và điều khiển các bảng dụng cụ quan trọng ngay cả khi đang chịu áp lực lớn.
Tóm lại, những chiếc băng ghế dài đó không phải là nơi để ngồi thư giãn. Chúng là một hệ thống an toàn được tính toán kỹ lưỡng, một thiết bị y tế không gian được thiết kế đặc biệt để đảm bảo các phi hành gia có thể sống sót sau những giai đoạn bạo lực nhất của một chuyến du hành vũ trụ.
