Nỗi Thất Vọng Với "Đứa Con" Của Mình
Trong nhiều năm, Berners-Lee đã công khai bày tỏ sự thất vọng và chán ghét trước những gì mà "đứa con" của ông, World Wide Web, đã trở thành. Tầm nhìn ban đầu của ông về một không gian mở, tự do và phi tập trung đã bị bóp méo bởi sự trỗi dậy của các tập đoàn như Facebook, Google và Amazon. Ông chỉ trích gay gắt cách "Big Tech" đã tạo ra những "khu vườn có tường bao", nơi họ tập trung quyền lực, kiểm soát và khai thác dữ liệu người dùng một cách tàn nhẫn để thu lợi.
Đối với Berners-Lee, tình trạng độc quyền dữ liệu này là một sự phản bội lại tinh thần nguyên bản của web. Và giờ đây, thay vì chỉ đứng nhìn, ông quyết định hành động.
Inrupt và Solid: Vũ Khí Cho Cuộc Cách Mạng Dữ Liệu
Sau gần một năm làm việc trong im lặng cùng công ty khởi nghiệp Inrupt, Berners-Lee đã sẵn sàng "tuyên chiến". Inrupt không phải là một ứng dụng hay một mạng xã hội mới; nó là một nền tảng được xây dựng trên một thứ còn cốt lõi hơn: Solid.
Solid là một dự án mà Berners-Lee và các đồng nghiệp tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã dày công nghiên cứu trong nhiều năm. Nó được thiết kế để đưa Internet trở về những ngày đầu hoang sơ và tự do. Ý tưởng cốt lõi của Solid rất đơn giản nhưng mang tính cách mạng: tách biệt dữ liệu khỏi ứng dụng.
Trong thế giới hiện tại, dữ liệu của bạn (ảnh, danh bạ, lịch trình, bài đăng) bị khóa chặt trong silo của từng công ty. Ảnh của bạn nằm trên Facebook, email nằm trên Gmail, danh bạ nằm trên máy chủ của Apple. Bạn không thể dễ dàng di chuyển chúng hoặc kiểm soát ai có thể truy cập chúng.
Với Solid, mọi thứ đảo ngược. Dữ liệu của bạn – từ lịch sử duyệt web, thói quen mua sắm, cho đến danh sách bài hát yêu thích – sẽ được lưu trữ trong một "két dữ liệu cá nhân" (personal data pod). "Két" này có thể nằm trên một máy chủ bạn thuê hoặc thậm chí là một máy chủ tại nhà của bạn. Bạn, và chỉ bạn, mới là người sở hữu và kiểm soát hoàn toàn chiếc "két" này.
Internet Sẽ Hoạt Động Như Thế Nào Trên Nền Tảng Mới?
Người dùng sẽ truy cập nền tảng này thông qua trình duyệt của Inrupt. Giao diện ban đầu trông khá quen thuộc, kết hợp các tính năng của Google Drive, WhatsApp, và Spotify. Nhưng sự khác biệt nằm ở hậu trường.
Các công ty và ứng dụng sẽ phải "xin phép" bạn để truy cập vào dữ liệu trong "két" của bạn. Ví dụ, một ứng dụng lịch có thể yêu cầu quyền xem lịch trình của bạn, nhưng không được phép xem danh bạ. Một công ty quảng cáo có thể được cấp quyền xem sở thích mua sắm của bạn để hiển thị quảng cáo phù hợp, nhưng họ không thể sao chép hay lưu trữ vĩnh viễn thông tin đó. Dữ liệu của bạn được liên kết tạm thời, không bị chiếm đoạt.
Berners-Lee tin rằng đây là cách duy nhất để phá vỡ thế độc quyền dữ liệu mà Google và Facebook đã xây dựng.
Lời Tuyên Chiến Không Khoan Nhượng
Berners-Lee nhận thức rõ rằng dự án của ông là một mối đe dọa trực tiếp đến mô hình kinh doanh trị giá hàng nghìn tỷ đô la của Big Tech. Nhưng ông không hề nao núng. Trong một cuộc phỏng vấn, ông đã tuyên bố một cách đanh thép:
“Chúng tôi không nói chuyện với Facebook và Google về việc có nên tạo ra một sự thay đổi hoàn toàn khiến mô hình kinh doanh của họ sụp đổ chỉ sau một đêm không… Chúng tôi không xin phép họ.”
Đây không chỉ là một dự án công nghệ; đó là một cuộc thập tự chinh. Tim Berners-Lee, người đã trao cho thế giới món quà là World Wide Web, giờ đây đang nỗ lực để cứu lấy linh hồn của nó.
