Tiktaalik - "Con Cá Có Chân"
Vào năm 2004, một nhóm các nhà cổ sinh vật học làm việc tại Vùng Bắc Cực của Canada đã phát hiện ra một hóa thạch phi thường trong một lớp đá có niên đại 375 triệu năm. Họ đặt tên cho nó là "Tiktaalik", theo tiếng địa phương Inuktitut có nghĩa là "cá nước ngọt lớn".
Nhìn bề ngoài, Tiktaalik rõ ràng là một con cá. Nó có vảy, mang và vây, sống hoàn toàn dưới nước. Nhưng khi kiểm tra kỹ hơn, các nhà khoa học đã tìm thấy những đặc điểm gây chấn động.
Tại Sao Tiktaalik Lại Đặc Biệt Như Vậy?
Bên trong vây của Tiktaalik không chỉ là các tia vây đơn giản như cá thông thường. Thay vào đó, nó có một cấu trúc xương đáng kinh ngạc:
Nó có vai, khuỷu tay và cổ tay.
Đây là những cấu trúc xương đặc trưng của động vật trên cạn (bò sát, lưỡng cư, chim, thú). Một con cá không cần đến khuỷu tay hay cổ tay, trừ khi... nó cần chống đỡ cơ thể và di chuyển trên mặt đất.
Phát hiện này cho thấy vây của Tiktaalik đã bắt đầu biến đổi thành chân. Nó có thể đã sử dụng những "chi trước" này để nâng phần đầu lên khỏi mặt nước hoặc để "bò" qua các vùng nước nông và bùn lầy, di chuyển từ vũng nước này sang vũng nước khác.
Mắt Xích Hoàn Hảo Của Quá Trình Tiến Hóa
Tiktaalik chính là bằng chứng sống động cho quá trình chuyển đổi từ biển lên cạn. Nó không phải là tổ tiên trực tiếp của tất cả các loài động vật trên cạn, nhưng nó là một "người anh em họ" rất gần, cho chúng ta thấy chính xác các đặc điểm đã tiến hóa như thế nào. Nó lấp đầy khoảng trống quan trọng giữa loài cá vây thùy (như cá phổi) và các loài động vật bốn chân sơ khai.
Như bạn đã nói, sự khác biệt giữa việc chỉ quẫy đạp bằng vây và việc có thể gập khuỷu tay/cổ tay để di chuyển một cách có chủ đích là một bước tiến hóa khổng lồ.
Không Chỉ Là Giả Thuyết
Khả năng cá có thể sống trên cạn không phải là điều hoàn toàn xa lạ. Ngày nay, chúng ta vẫn thấy những ví dụ sống như cá phổi, loài cá có thể hít thở không khí và sống sót trong bùn khô nhiều tháng. Hay loài cá thòi lòi, có thể dùng vây để "đi bộ" trên cạn.
Tiktaalik cho chúng ta thấy rằng, 375 triệu năm trước, một nhánh của loài cá đã đưa những khả năng này lên một tầm cao mới, mở đường cho toàn bộ sự sống của động vật có xương sống trên đất liền, bao gồm cả chính chúng ta.
