Trong những khoảnh khắc căng thẳng nhất của Chúa Tể những Chiếc Nhẫn, cuộc đối đầu giữa Gandalf và Saruman trên đỉnh tháp Orthanc là một trong những sự kiện mang tính biểu tượng. Một bên là Phù thủy Xám trung thành với sứ mệnh, một bên là Phù thủy Trắng đã sa ngã vào bóng tối. Điều này đã dấy lên một câu hỏi lớn trong lòng người hâm mộ: Tại sao Saruman, với tham vọng và quyền lực của mình, lại không đoạt lấy Narya - Chiếc Nhẫn Lửa - từ tay Gandalf khi ông bị giam cầm?
Câu trả lời không hề đơn giản và đòi hỏi chúng ta phải gạt bỏ những hình ảnh trên màn bạc để đi sâu vào những trang sách của J.R.R. Tolkien, nơi những bí mật và động cơ thực sự được hé lộ.
1. Gạt Bỏ Màn Ảnh Bạc: Sự Thật Về Việc Gandalf Bị Bắt Giữ
Đầu tiên và quan trọng nhất, cần phải làm rõ một chi tiết khác biệt cốt lõi giữa phim và sách. Trong phim, chúng ta thấy một trận đấu phép thuật long trời lở đất giữa hai Istari. Nhưng trong nguyên tác, sự việc diễn ra một cách thầm lặng và xảo quyệt hơn nhiều. Gandalf không bị Saruman đánh bại trong một cuộc đấu tay đôi. Ông bị bắt giữ bởi lính canh của Saruman sau khi bước vào cổng Isengard.
Gandalf kể lại trong Hội đồng Elrond:
'Vào một buổi tối muộn, tôi đến cổng, giống như một vòm lớn trong bức tường đá; và nó đã được bảo vệ mạnh mẽ. Nhưng những người gác cổng đã canh chừng tôi và nói với tôi rằng Saruman đang đợi tôi. Họ bắt tôi và họ đặt tôi một mình trên đỉnh cao của Orthanc...'
Điều này thay đổi hoàn toàn bối cảnh. Saruman không trực tiếp đối đầu và áp đảo Gandalf. Ông ta đã dùng mưu mẹo để giam cầm Gandalf, tránh một cuộc xung đột trực diện.
2. Sức Mạnh Bí Ẩn Của Người Mang Nhẫn
Tác giả Tolkien đã ngụ ý rằng, những người mang Nhẫn Quyền Năng (đặc biệt là Ba Nhẫn của các Tiên) sở hữu một sức mạnh nội tại to lớn để bảo vệ chúng khỏi kẻ thù. Việc cố gắng tước đoạt một chiếc nhẫn từ người mang nó không chỉ là một hành động vật lý, mà còn là một cuộc chiến về ý chí.
Hãy nhớ rằng cả Gandalf và Saruman đều là các Maiar, những thực thể thần thánh. Một cuộc đối đầu trực tiếp giữa hai người, khi cả hai đều đeo những chiếc nhẫn giúp khuếch đại năng lực tự nhiên, sẽ tạo ra một cuộc chiến với kết quả không thể đoán trước. Saruman, một kẻ thông thái nhưng xảo quyệt, có thể đã không muốn mạo hiểm một cuộc xung đột như vậy, đặc biệt là khi ông ta không chắc chắn về sức mạnh thực sự của Gandalf sau khi ông đã suy đồi.
3. Bí Mật Về Narya: Saruman Có Thực Sự Biết?
Đây có lẽ là lời giải thích hợp lý và đơn giản nhất: Saruman có thể đã không biết Gandalf đang mang Narya.
Ba Nhẫn của các Tiên được tạo ra với mục đích bảo tồn và che giấu. Chúng không phô trương quyền lực như Nhẫn Chủ. Trong Chúa Tể những Chiếc Nhẫn, Tolkien viết rằng Gandalf chỉ đeo chiếc nhẫn của mình một cách công khai sau khi Sauron đã bị đánh bại. Và ngay cả khi đó, không phải ai cũng có thể nhìn thấy nó.
'Khi quay lại và tiến về phía họ, Frodo thấy Gandalf hiện đang đeo trên tay chiếc Nhẫn thứ ba, Narya Đại đế, và viên đá trên đó có màu đỏ như lửa.'
Chỉ có Frodo, với tư cách là người từng mang Nhẫn Chủ, mới có thể nhận ra sự hiện diện của Narya. Điều này cho thấy Gandalf đã giữ bí mật về nó trong suốt hàng nghìn năm. Saruman, dù rất thông thái, có thể đã không phát hiện ra bí mật này vào thời điểm giam cầm Gandalf.
4. Một Giả Thuyết Sâu Hơn: Lòng Ghen Tị Âm Ỉ
Tuy nhiên, trong các ghi chép sau này của Tolkien, cụ thể là trong Những câu chuyện chưa hoàn thành (Unfinished Tales), một bức tranh phức tạp hơn đã được vẽ ra. Tolkien viết rằng Saruman, với "kỹ năng vén màn mọi bí mật", cuối cùng đã phát hiện ra rằng Círdan a Kẻ Đóng Thuyền đã trao Narya cho Gandalf khi họ mới đến Trung Địa.
'Và Sứ giả Xám đã lấy chiếc nhẫn, và giữ bí mật về nó; tuy nhiên, Sứ giả Trắng... sau một thời gian đã nhận ra món quà này và ghen tị với nó, và đó là khởi đầu của ác ý ẩn giấu mà ông ta đã dành cho Sứ giả Xám, mà sau đó đã trở nên rõ ràng.'
Theo giả thuyết này, Saruman biết về chiếc nhẫn. Lòng ghen tị vì Gandalf (người mà ông ta coi là thấp kém hơn) lại được trao cho một trong Ba Nhẫn vĩ đại chính là nguồn gốc cho sự thù địch của ông ta. Nếu vậy, tại sao ông ta không lấy nó? Có thể vì ông ta hiểu rằng việc cố gắng đoạt lấy Narya sẽ là một hành động tuyên chiến công khai, một cuộc xung đột ý chí mà ông ta chưa sẵn sàng. Thay vào đó, ông ta cố gắng thuyết phục hoặc làm suy sụp tinh thần của Gandalf trước.
Kết Luận:
Tóm lại, có nhiều lý do hợp lý giải thích tại sao Saruman không lấy chiếc nhẫn của Gandalf. Lời giải thích đơn giản và phù hợp nhất với mạch truyện chính của Chúa Tể những Chiếc Nhẫn là ông ta không biết về nó. Tuy nhiên, lời giải thích sâu sắc và kịch tính hơn từ các ghi chép bổ sung lại cho rằng ông ta biết, nhưng hành động đó quá rủi ro và lòng ghen tị đã khiến ông ta hành động một cách xảo quyệt thay vì đối đầu trực tiếp. Dù theo cách nào, sự phức tạp này chính là điều làm cho thế giới của Tolkien trở nên sống động và hấp dẫn đến vậy.
