08/08/2021

Almaz: Trạm Vũ Trụ Trang Bị Vũ Khí Duy Nhất Từng Bay

Vào những năm 1960 và 1970, giữa lúc Chiến tranh Lạnh đang ở đỉnh điểm, Liên Xô đã bí mật phóng một loạt các trạm vũ trụ quân sự mang tên "Almaz" (tiếng Nga nghĩa là "kim cương"). Mục đích chính của chúng là do thám, sử dụng các kính viễn vọng và radar cực mạnh để theo dõi các hoạt động trên mặt đất.

Hình ảnh: một thiết kế khả thi của hệ thống tên lửa đất đối không “Shield-2”.

Tuy nhiên, Almaz còn có một điểm độc nhất vô nhị: chúng là những trạm vũ trụ duy nhất từng được trang bị vũ khí.

  • Hệ thống "Shield-1" (Щит-1): Trạm vũ trụ Salyut 3, một phần của chương trình Almaz, đã được lắp một khẩu pháo tự động 23mm có nguồn gốc từ pháo hàng không R-23.

  • Mục đích: Khẩu pháo này được thiết kế để phòng thủ, chống lại các phương tiện không gian của Mỹ có khả năng tiếp cận, kiểm tra hoặc vô hiệu hóa vệ tinh của Liên Xô.

  • Bắn thử nghiệm trong không gian: Đáng kinh ngạc hơn, khẩu pháo này đã được bắn thử nghiệm thành công trong không gian vào ngày 24 tháng 1 năm 1975, ngay trước khi trạm Salyut 3 được cho rời quỹ đạo và bốc cháy trong khí quyển. Đây là lần duy nhất một vũ khí đạn đạo truyền thống được khai hỏa trên một tàu vũ trụ có người lái (dù lúc bắn thử không có phi hành đoàn).


"Shield-2": Kế Hoạch Trang Bị Tên Lửa Cho Vệ Tinh 

Các kỹ sư Liên Xô nhận thấy khẩu pháo "Shield-1" có nhiều nhược điểm. Nó bị gắn cố định, buộc cả trạm vũ trụ khổng lồ phải xoay theo để nhắm bắn, và lực giật mạnh có thể làm mất ổn định trạm.

Vì vậy, một phiên bản nâng cấp mang tên "Shield-2" (Щит-2) đã được lên kế hoạch, thay thế khẩu pháo bằng một hệ thống tên lửa "không gian-đối-không". Hệ thống này dự kiến sẽ được lắp đặt trên trạm Almaz thế hệ tiếp theo (OPS-4) vào cuối những năm 70.

Theo một số nguồn tin không chính thức từ Nga, tên lửa Shield-2 có các đặc điểm sau:

  • Dẫn đường bằng radar với tầm bắn khoảng 100 km.

  • Trang bị 96 quả nổ nhỏ, vừa đóng vai trò là động cơ đẩy mini vừa là đầu đạn.

  • Cơ chế hoạt động: Tên lửa sẽ bay về phía mục tiêu. Khi đến gần, nó sẽ phát nổ, phóng ra một đám mây mảnh vỡ và các module động cơ chưa sử dụng. Những module này sẽ hoạt động như các đầu đạn phụ, tiếp tục lao tới và phát nổ khi va chạm.

Mặc dù thiết kế này rất thật và con tàu vũ trụ để mang nó đã được chế tạo, nhưng chương trình Almaz đã bị hủy bỏ trước khi "Shield-2" có cơ hội bay vào vũ trụ.


Tại Sao Vũ Khí Đạn Đạo Không Phổ Biến Trong Không Gian?

Như bạn đã đề cập, việc bắn một quả đạn hay tên lửa trong môi trường không trọng lực sẽ tạo ra một lực giật phản hồi (recoil) lên chính vệ tinh, có thể làm thay đổi quỹ đạo hoặc hướng của nó một cách không mong muốn. Điều này đòi hỏi các hệ thống bù trừ phức tạp và tốn kém.

Vì những lý do này và các hiệp ước quốc tế về việc quân sự hóa không gian, các cường quốc vũ trụ hiện nay có xu hướng tập trung vào các loại vũ khí năng lượng định hướng (như laser năng lượng cao) hoặc các phương pháp tấn công không động năng (như gây nhiễu, tấn công mạng) thay vì tên lửa đạn đạo. Tuy nhiên, lịch sử của chương trình Almaz là một minh chứng rõ ràng rằng việc trang bị vũ khí bắn đạn cho vệ tinh là hoàn toàn khả thi về mặt kỹ thuật.