Kính viễn vọng không gian Hubble của NASA, sau hơn ba thập kỷ phục vụ, vẫn không ngừng mang đến cho chúng ta những hình ảnh ngoạn mục và những khám phá đáng kinh ngạc về vũ trụ. Mới đây, Hubble đã hướng ống kính của mình về NGC 474, một thiên hà hình elip khổng lồ, và những gì nó ghi lại được đã hé lộ một cảnh tượng vừa đẹp đẽ vừa đầy bí ẩn: một thiên hà cô độc được bao bọc bởi những lớp vỏ mờ ảo, giống như những gợn sóng thủy triều trong không gian.
Một Gã Khổng Lồ Cô Độc
NGC 474 là một thiên hà hình elip nằm cách Trái Đất khoảng 100 triệu năm ánh sáng. Nó thực sự là một gã khổng lồ, với đường kính ước tính lên tới 250.000 năm ánh sáng, lớn hơn Dải Ngân Hà của chúng ta khoảng 2,5 lần.
Điều kỳ lạ đầu tiên về NGC 474 là vị trí của nó. Hầu hết các thiên hà elip lớn thường được tìm thấy trong các cụm thiên hà đông đúc, nơi chúng liên tục tương tác và va chạm với các thiên hà lân cận. Tuy nhiên, NGC 474 lại nằm trong một khu vực không gian tương đối trống trải, khiến nó trở thành một kẻ cô độc khổng lồ.
Bí Ẩn Về Những Lớp Vỏ Thủy Triều
Đặc điểm hấp dẫn và bí ẩn nhất của NGC 474 chính là hệ thống các lớp vỏ mờ nhạt, xếp chồng lên nhau bao quanh nó. Những cấu trúc này, được gọi là vỏ thủy triều (tidal shells), cực kỳ hiếm và cho thấy một quá khứ đầy biến động của thiên hà này.
Các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn, nhưng giả thuyết hàng đầu và được chấp nhận rộng rãi nhất là do một vụ sáp nhập thiên hà.
- Kịch bản: Hàng tỷ năm trước, NGC 474 đã "nuốt chửng" một hoặc nhiều thiên hà nhỏ hơn.
- Cơ chế: Khi thiên hà nhỏ hơn bị lực hấp dẫn khổng lồ của NGC 474 xé toạc, các ngôi sao của nó không bị hấp thụ ngay lập tức mà bị kéo dãn và ném ra các quỹ đạo khác nhau. Theo thời gian, những ngôi sao này tự sắp xếp thành các lớp vỏ mỏng, xếp chồng lên nhau, giống như cách một viên sỏi thả xuống ao tạo ra những gợn sóng lan tỏa trên mặt nước.
Sự tồn tại của những lớp vỏ này là bằng chứng hữu hình về một vụ "ăn thịt đồng loại" vũ trụ đã xảy ra trong quá khứ xa xôi.
Những Khám Phá Khác
Ngoài những lớp vỏ bí ẩn, việc quan sát NGC 474 còn mang lại nhiều thông tin thú vị khác:
- Sự dịch chuyển ra xa: Giống như hầu hết các thiên hà xa xôi khác, NGC 474 đang di chuyển ra xa chúng ta do sự giãn nở của vũ trụ. Các nhà khoa học đo được tốc độ của nó lên tới 2.412 km mỗi giây.
- Siêu tân tinh: Vào năm 2017, các nhà thiên văn đã phát hiện ra một vụ nổ siêu tân tinh bên trong thiên hà này và đặt tên cho nó là SN 2017fgc.
Kết luận: Bức ảnh mới nhất từ Hubble về NGC 474 không chỉ là một hình ảnh đẹp. Nó là một hiện trường vụ án vũ trụ, cho phép các nhà khoa học nhìn lại quá khứ hàng tỷ năm để nghiên cứu về các quá trình bạo lực nhưng thiết yếu đã hình thành nên các thiên hà mà chúng ta thấy ngày nay. Những lớp vỏ thủy triều ma quái bao quanh gã khổng lồ cô độc này là một lời nhắc nhở rằng vũ trụ là một nơi luôn vận động, nơi sự hủy diệt và sáng tạo luôn song hành cùng nhau.
