Xác ướp hình nàng tiên cá cổ đại, được mệnh danh là "nàng tiên cá Nhật Bản", đã thu hút sự chú ý rộng rãi khi được tiết lộ là đã an vị trong một ngôi đền tại Nhật Bản suốt hơn 40 năm. Nguồn gốc của sinh vật kỳ lạ dài 30 cm này được cho là từ khoảng năm 1736 đến 1741, khi nó bị bắt ở Thái Bình Dương ngoài khơi đảo Shikoku. Hiện tại, xác ướp được bảo quản tại một ngôi đền ở thành phố Asakuchi, tỉnh Okayama, phía nam đảo Honshu.
Vào năm 2023, một nhóm các nhà khoa học đã bắt tay vào cuộc điều tra kỹ lưỡng, sử dụng các kỹ thuật hình ảnh hiện đại như chụp CT và phân tích DNA tại bệnh viện thú y của Đại học Khoa học và Nghệ thuật Kurashiki. Mục tiêu của họ là khám phá lịch sử của xác ướp và kiểm chứng truyền thuyết cho rằng việc ăn thịt nó có thể mang lại sự bất tử. Vật thể ướp xác này có những đặc điểm gây tò mò như vảy ở phần thân dưới, tóc trên đầu, móng tay và răng.
Thực hư về "Nàng tiên cá khô" và ý nghĩa văn hóa
Theo tờ Asahi Shimbun, xác ướp được tìm thấy trong một chiếc hộp cùng một ghi chú cho biết nó bị mắc vào lưới đánh cá trên Thái Bình Dương. Truyền thuyết kể rằng "nàng tiên cá khô" này ban đầu được một gia đình lưu giữ, sau đó truyền qua nhiều đời trước khi được một ngôi đền mua lại và trưng bày khoảng 40 năm trước. Một giả thuyết khác cho rằng vật phẩm này có thể được tạo ra như một món hàng xuất khẩu sang châu Âu.
Hiroshi Kinoshita của Hội Văn hóa Dân gian Okayama, trong quá trình nghiên cứu về nhà sử học tự nhiên Kiyoaki Sato chuyên về các sinh vật bí ẩn, đã phát hiện ra hiện vật này. Ông Kinoshita tin rằng sinh vật này có ý nghĩa quan trọng dưới góc độ tôn giáo, đặc biệt liên quan đến huyền thoại bất tử của nàng tiên cá Nhật Bản. Tờ New York Post dẫn lời ông Kinoshita: "Người ta nói rằng nếu bạn ăn thịt nàng tiên cá, bạn sẽ không bao giờ chết. Có một câu chuyện thần thoại lưu truyền khắp Nhật Bản về một người phụ nữ vô tình ăn thịt nàng tiên cá và sống được 800 năm". Thậm chí, ông còn khẳng định rằng một số người đã từng ăn vảy của xác ướp nàng tiên cá vì tin vào truyền thuyết này.
Khoa học lên tiếng: Sự thật đằng sau huyền thoại
Các phát hiện từ cuộc kiểm tra khoa học đã mang đến một cái nhìn rõ ràng hơn về xác ướp.
Kết quả phân tích đã xác nhận rằng xác ướp nàng tiên cá giả được tạo ra từ sự kết hợp của các bộ phận động vật tự nhiên khác nhau. Phần thân trên, bao gồm đầu và cánh tay, thường được ghép từ xương và da của một con khỉ hoặc các loài động vật linh trưởng nhỏ khác. Sự lựa chọn này giúp tạo hình dáng giống con người ở nửa trên của sinh vật. Trong khi đó, phần thân dưới được tạo nên từ vảy và xương của các loài cá lớn, có thể là cá hồi, cá chép hoặc các loài cá có vảy lớn khác, để tạo hình dáng đuôi cá đặc trưng.
Ngoài ra, những người thợ thủ công còn sử dụng các vật liệu bổ sung để hoàn thiện tác phẩm. Tóc và móng tay thật được gắn vào phần đầu và các chi để tăng tính chân thực. Để bảo quản và duy trì hình dáng, các vật liệu như vải bông, thạch cao hoặc bột giấy nghiền nát thường được dùng để độn bên trong, giúp cố định các bộ phận lại với nhau và tạo ra trọng lượng, cảm giác giống như một cơ thể khô héo. Bề mặt có thể được phủ một lớp sơn mài hoặc hóa chất bảo quản tự nhiên để chống lại sự phân hủy và tăng độ bền theo thời gian.
Việc tạo ra những "nàng tiên cá" này có thể phục vụ nhiều mục đích khác nhau: từ những trò lừa bịp nhằm thu hút khách du lịch hoặc người xem hội chợ, cho đến những tác phẩm nghệ thuật dân gian phản ánh niềm tin và trí tưởng tượng phong phú của người Nhật về các sinh vật huyền thoại. Dù mục đích là gì, những nàng tiên cá giả này là minh chứng sống động cho sự sáng tạo độc đáo của con người trong việc kết nối thế giới tự nhiên với thế giới thần thoại.
