Trong thế giới khảo cổ học, có những cổ vật mà mục đích của chúng vẫn còn là một bí ẩn lớn, thách thức sự hiểu biết của chúng ta về quá khứ. Disco Colgante (Đĩa treo) 2.000 năm tuổi của Peru chính là một ví dụ điển hình. Với hình dáng kỳ lạ, nó trông giống một cách đáng kinh ngạc với hình ảnh của một thiên hà xoắn ốc. Liệu đây có phải là bằng chứng cho thấy một nền văn minh cổ đại đã có những kiến thức thiên văn học vượt xa thời đại của họ?
 |
| Chiếc đĩa Bí ẩn mô tả hình xoắn của thiên hà, 2000 năm tuổi nhưng bằng cách nào đó xác định tương tự vị trí của Mặt trời (Thái dương hệ ) trong thiên hà Milky way của chúng ta. |
Một Cổ Vật Bí Ẩn
Disco Colgante hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Khảo cổ học Rafael Larco Herrera ở Lima, Peru. Cổ vật này được cho là do nền văn hóa Moche tạo ra. Người Moche phát triển mạnh mẽ ở bờ biển phía bắc Peru từ thế kỷ thứ nhất đến thế kỷ thứ tám, cùng thời với người Maya ở Trung Mỹ. Họ là những bậc thầy về kỹ thuật thủy lợi và xây dựng các công trình bằng gạch nung.
Chiếc đĩa có một điểm phình ra ở trung tâm, được bao quanh bởi các "cánh tay" cong uốn lượn ra ngoài, giống hệt cấu trúc của một thiên hà xoắn ốc mà chúng ta biết ngày nay. Một chấm nhỏ trên một trong các cánh tay gợi cho chúng ta nhớ đến vị trí của Hệ Mặt Trời trong Dải Ngân Hà.
Kiến Thức Thiên Văn Của Người Cổ Đại
Việc người cổ đại có kiến thức sâu rộng về thiên văn không phải là điều mới lạ.
Các bức tranh hang động ở châu Âu cho thấy con người đã sử dụng các biểu tượng động vật để đại diện cho các chòm sao từ hàng chục nghìn năm trước.
Người Ai Cập cổ đại đã biết về sự biến đổi của "Ngôi sao quỷ" Algol và xây dựng các công trình vĩ đại như đền Abu Simbel thẳng hàng một cách hoàn hảo với các sự kiện thiên văn.
Nhiều nền văn minh đã tạo ra các bộ lịch chính xác dựa trên chuyển động của Mặt Trời và Mặt Trăng.
Tuy nhiên, việc nhận thức được cấu trúc xoắn ốc của một thiên hà lại là một cấp độ hoàn toàn khác. Điều này đòi hỏi một góc nhìn từ bên ngoài thiên hà, một điều không thể có được với công nghệ quan sát thời cổ đại.
Những Câu Hỏi Còn Bỏ Ngỏ
Mặc dù sự tương đồng rất hấp dẫn, có một số điểm không khớp:
- Số lượng cánh tay: Dải Ngân Hà của chúng ta có bốn nhánh xoắn ốc chính. Chiếc đĩa Colgante lại có số lượng cánh tay khác. Nếu nó thực sự mô tả một thiên hà, đó có thể không phải là Dải Ngân Hà.
- Mục đích sử dụng: Liệu đây có phải là một công cụ thiên văn, một vật phẩm nghi lễ, hay chỉ đơn giản là một thiết kế trang trí trừu tượng? Các nhà khảo cổ đã khai quật nhiều cổ vật Moche, nhưng không có gì giống với chiếc đĩa này.
Disco Colgante, cùng với những cổ vật khó hiểu khác như Đĩa Schist của Ai Cập, là một lời nhắc nhở khiêm tốn rằng lịch sử của tổ tiên chúng ta vẫn còn ẩn chứa rất nhiều bí mật. Cho đến khi có những bằng chứng mới, chiếc đĩa này sẽ vẫn là một biểu tượng đầy mê hoặc về khả năng và kiến thức của người cổ đại, để ngỏ câu hỏi: Liệu họ đã biết những gì về vũ trụ mà chúng ta không bao giờ ngờ tới?
Nguyễn Thế Anh.
