Trong thế giới tự nhiên, khả năng tái sinh đã là một siêu năng lực đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, loài giun dẹp (planarian) đã đưa khả năng này lên một tầm cao mới, vượt xa cả những gì chúng ta thấy trong khoa học viễn tưởng. Chúng không chỉ có thể mọc lại một chiếc đầu hoàn toàn mới sau khi bị cắt lìa, mà còn có thể khôi phục lại những ký ức đã mất và thậm chí "đánh cắp" ký ức bằng cách ăn thịt đồng loại.
Phục Hồi Ký Ức Cùng Với Chiếc Đầu Mới
Khả năng tái sinh của giun dẹp vốn đã nổi tiếng trong giới khoa học, nhưng một nghiên cứu đột phá từ các nhà khoa học tại Đại học Tufts đã khám phá ra một khía cạnh còn kỳ lạ hơn.
Trong thí nghiệm, các nhà khoa học đã huấn luyện một nhóm giun dẹp để chúng quen với một môi trường cụ thể, ví dụ như tìm đường đến thức ăn trong một đĩa petri. Sau khi những ký ức này được hình thành, họ đã tiến hành cắt đầu của những con giun này.
Đúng như dự đoán, phần thân còn lại đã tái tạo thành công một chiếc đầu hoàn toàn mới trong vòng khoảng hai tuần. Nhưng điều đáng kinh ngạc đã xảy ra sau đó: khi được đưa trở lại môi trường thí nghiệm, những con giun với "bộ não" mới tinh này vẫn nhớ lại được những gì chúng đã học trước khi bị cắt đầu. Chúng tìm đến thức ăn nhanh hơn đáng kể so với những con giun chưa từng được huấn luyện, chứng tỏ ký ức không chỉ được lưu trữ trong não.
Vậy ký ức được lưu trữ ở đâu? Các nhà khoa học đưa ra một vài giả thuyết:
Hệ thần kinh phân tán: Giun dẹp có một hệ thần kinh đơn giản, phân tán khắp cơ thể. Có thể một phần ký ức được mã hóa và lưu trữ trong các tế bào thần kinh dọc theo cơ thể của chúng.
Thay đổi biểu sinh: Ký ức có thể được lưu trữ dưới dạng các thay đổi hóa học trong DNA của tế bào gốc (neoblasts) – những tế bào chịu trách nhiệm cho việc tái sinh. Khi đầu mới được hình thành, những thay đổi này đã "chỉ dẫn" cho bộ não mới cách tái tạo lại các kết nối thần kinh cũ.
Ăn Thịt Đồng Loại Để Sao Chép Ký Ức
Nếu việc mọc lại ký ức chưa đủ kỳ lạ, một thí nghiệm khác còn đẩy sự việc đi xa hơn, đến mức kinh dị. Các nhà khoa học đã huấn luyện một nhóm giun dẹp, sau đó nghiền nát chúng và cho một nhóm giun dẹp chưa được huấn luyện ăn thịt.
Kết quả thật khó tin: những con giun ăn thịt đồng loại đã "hấp thụ" được một phần ký ức của nạn nhân. Khi được đưa vào môi trường thí nghiệm, chúng thể hiện sự quen thuộc với nhiệm vụ mà chúng chưa từng học, giống như những con giun đã được huấn luyện.
Hiện tượng này được cho là xảy ra thông qua việc chuyển giao các phân tử RNA. RNA là một phân tử mang thông tin, và các nhà khoa học tin rằng những ký ức cụ thể có thể được mã hóa trong các đoạn RNA này. Khi một con giun ăn thịt một con giun khác, nó sẽ hấp thụ luôn cả các phân tử RNA mang ký ức đó.
Kết luận: Những "Quái Vật" Đáng Sợ Của Thế Giới Thực
Những khả năng của giun dẹp nghe giống như đến từ một bộ phim kinh dị: một sinh vật gần như bất tử, có thể mọc lại đầu và não, đồng thời có thể đánh cắp kiến thức của kẻ khác bằng cách ăn thịt họ.
Dù có phần rùng rợn, việc nghiên cứu loài giun dẹp mang lại những hiểu biết vô giá về cách thức hoạt động của trí nhớ và sự tái tạo. Chúng mở ra những câu hỏi hấp dẫn về bản chất của ý thức và khả năng lưu trữ thông tin của cơ thể sống, chứng minh rằng thế giới tự nhiên vẫn còn ẩn chứa vô số điều kỳ diệu và đáng sợ hơn bất kỳ câu chuyện viễn tưởng nào.
