Trong nhiều năm, chúng ta đã lên án cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa hữu hình. Nhưng giờ đây, các nhà khoa học cảnh báo rằng đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Đại dương không chỉ chứa đầy chai lọ và túi nhựa, mà nó đang sôi sục với một loại ô nhiễm vi mô đến mức không tưởng. "Nanoplastic" là những mảnh nhựa siêu nhỏ, với kích thước còn nhỏ hơn cả vi khuẩn. Chúng là những kẻ xâm lược thầm lặng, đủ nhỏ để dễ dàng trượt vào bên trong các tế bào sống và đã bắt đầu cuộc hành trình chết chóc của mình trong chuỗi thức ăn biển.
Cơn Bão Vô Hình Dưới Lòng Biển Sâu
Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế, sau khi thực hiện cuộc khảo sát sâu rộng tại Bắc Đại Tây Dương, đã đưa ra những con số khiến cả thế giới phải giật mình. Họ phát hiện ra rằng hàng triệu tấn hạt nhựa nano, phân rã từ các vật dụng quen thuộc như chai nước, ống nhựa PVC hay hộp xốp polystyrene, đang lơ lửng trong nước.
Điều đáng báo động là những "bóng ma" này không chỉ tập trung ở tầng mặt. Chúng trôi dạt ở mọi độ sâu, di chuyển theo những dòng hải lưu phức tạp không thể đoán trước. Chúng quá nhỏ, quá nhiều và phân tán quá rộng để có thể lọc sạch bằng bất kỳ công nghệ nào hiện có. Chỉ riêng một khu vực ở tầng nước mặt đã có thể chứa một khối lượng nanoplastic gây sốc, ước tính lên tới 27 triệu tấn.
"Chúng ta đang đối mặt với một cơn bão vô hình," trưởng nhóm nghiên cứu cho biết. "Bạn không thể thấy nó, không thể thu gom nó, nhưng nó ở khắp mọi nơi và tác động của nó có thể là không thể đảo ngược."
Từ Tế Bào Sống... Đến Bàn Ăn Của Chúng Ta
Nhưng phần đáng sợ nhất của nghiên cứu không nằm ở những con số, mà ở vị trí mà các hạt nanoplastic này được tìm thấy. Chúng đã nằm bên trong thực vật phù du (phytoplankton).
Thực vật phù du là những sinh vật quang hợp siêu nhỏ, chúng là nền tảng, là bậc đầu tiên của toàn bộ lưới thức ăn khổng lồ trong đại dương. Mọi sinh vật biển, từ con vẹm nhỏ bé đến cá voi xanh khổng lồ, đều trực tiếp hoặc gián tiếp phụ thuộc vào chúng để tồn tại.
Khi nanoplastic xâm nhập vào tế bào của thực vật phù du, một chuỗi domino chết chóc bắt đầu khởi động:
Động vật phù du (zooplankton) ăn thực vật phù du, tích tụ nhựa trong cơ thể chúng.
Cá nhỏ, sứa và các loài nhuyễn thể ăn động vật phù du, lượng nhựa tiếp tục được nhân lên.
Cá lớn hơn ăn cá nhỏ, và nồng độ chất độc nhựa trong cơ thể chúng ngày càng cô đặc.
Từ đó, chỉ còn là vài bước ngắn ngủi cho đến khi những con cá nhiễm độc này nằm trên đĩa hải sản của chúng ta.
Mối nguy hiểm của nanoplastic không chỉ là bản thân hạt nhựa, mà chúng còn hoạt động như những "nam châm" hút các chất độc hại khác trong nước biển, như kim loại nặng và thuốc trừ sâu, sau đó vận chuyển thẳng những chất độc này vào cơ thể sinh vật.
Cuộc khủng hoảng nhựa đã bước sang một chương mới, đáng lo ngại hơn rất nhiều. Ô nhiễm mà chúng ta nhìn thấy trên các bãi biển có thể chỉ là triệu chứng bề mặt. Mối đe dọa thực sự, mối nguy hiểm có khả năng gây ra những tổn thương sinh học sâu rộng cho hệ sinh thái và sức khỏe con người, lại là thứ hoàn toàn vô hình.
